I Congreso Internacional Alejandra Pizarnik: Balances y Perspectivas. A expectación que se colma. O traballo que se comparte. Un auditorio, especializado, atentísimo, que recita de memoria, a un tempo, os versos que analizo. Un luxo. A Maison de la Recherche da Sorbonne, en Serpente 28.
Pode que este último mes de regreso sobre a tese, pode os clips enferruxados. A tensión no esterno. Pero eran elas, sobre todo elas, as fontes vivas da miña bibliografía, que me preguntaban interesadas sobre o espazo do poema.
Elas, as primeiras, celebrando o fascinio. Coido que no fondo, era iso o que nos convocaba, o que nos re-unía.
Impecábel a organización, a calidez.
Extraviarme por Paris a primeira mañá de congreso: Je suis perdu. A miña cara de desamparo (as novas palabras que me atordan/das que me agocho) ante aquel home encantador que por fin me fala en inglés e me da as coordenadas exactas.O extravío, falei outras veces del, pero nesta ocasión era distinto, porque a miña puntualidade, porque pensei en Alejandra (ou a Maga de Cortázar) extraviada por aquelas mesmas rúas había tanto.
Camiñar Paris na mañá. Por fin o frío, que acode á cita, que me leva da man dende o hotel. Os abrigos de pano ondeando nas rúas (Aquí os homes poñen máis abrigo, non che parece? O pano negro, gris, xaspeado. A elegancia das lapelas subidas)
Pero os escaparates que me rinden, e son carapuchiña escollendo os papeis de seda máis lindos, as tintas de Herbin imposíbeis. Rouge opéra, Gris nuage.
Bulangerie que me axexas dende a esquina, coas luces de nadal xa prendidas, os brioche chamando por min, o recendo da fariña e a manteiga. PARIS era iso.
Non hai cadernos abondo para encher a maleta, nin lapiciños sacados de papelerías antigas. O acicate do regreso.
E na noite, les champs, que acendes para min. A estación de metro. Desandamos camiño para chegar a Le refuge du passe, onde a palabra e a boa mesa. E si, si, o cicerone máis elocuente que sementa historia en cada paso ata a porta do hotel. Merci Eric.
Corren os días, e agora na noite, matinaba que moi ao contrario de esvaecerse, a memoria de Paris vaise fixando neste carbon copy só para que, dentro de moito, sexas ti quen regrese a pola carapuchiña extraviada.
O paradiso estaba alí. O fascinio nos ollos, os dedos a correr polos andeis, os mobéis de cartón, os cadros a ilustrar paredes ou folio en branco, un teito de libros. Quería quedar alí. E algúns nomes, só algúns, rondándome. Teño que contarllo a __ e tamén a __ e por suposto a __. E despois decido que si, que vou quedar alí, sen présa. Vou quedar alí e mirar para o teito altísimo polo que a luz. Pode que a luz do sul sexa este lugar. Tantos obxectos fermosos acumulándose para min, para que os mirara, para que os lera. Desexos infindos de que o pouso tivera o seu lugar nalgún daqueles andeis, nos que os poetas novos, nos que as editoriais distintas ou máxicas.
Os libros máis lindos, con papeis pintados, con capas de cartón (como aquel outro de Buenos Aires de Eloisa La Cartonera) pintadas a man, series limitadas, cordóns cosendo papeis, páxinas rosas, ilustracións que se superpoñen, marcapáxinas que me deslumbran, e cada recuncho para quedarse.
O que pasa é que hai que escoller. E como? Pois primeiro miro os libros, e ábroos ao azar, e leo un poema, e agardo o impacto, que ás veces non, e daquela leo outra páxina e outra. Tres oportunidades para atraparme. E só poesía. Só poesía.
E cando xa na man, miro os debuxos preciosos, precioseándome, e curioseo nas biografías, e gústame infindo que o autor ou a autora sexan do mesmo ano ca min, gústame que a foto que escollen para a contracapa sexa da infancia, ou un debuxo, ou unha foto rara. E gústame que a rapaza que está alí saiba todo, todo sobre cada un dos libros, que coñeza aos escritores persoalmente, que me sinale, que me conte. E falamos da beleza das editoriais, das descubertas. Eu fantaseo con editoriais así, e cando collo o libro, sei que quen o fixo posíbel ama o papel de cor, as ilustracións, os cordóns, as pegatinas…
Pode que o paradiso estea en Sevilla, dende hai apenas tres meses, na librería Un gato en bicicleta.
Pode que ao mellor, algún día, un libro meu, alí.
Veño de pasar uns días en Santander no IX Congreso da Asociación Española de Estudios Literarios Hispanoamericanos. Levaba unha ponencia de Pizarnik. Sempre Pizarnik. Linguaxe. Silencio. Poema.
Podería atreverme a dicir que o mellor deste tipo de congresos, onde hai tres ou catro mesas paralelas, son as conversas de despois das comunicacións, dos almorzos, dos cafés, das noites. Entre outras cousas porque son conversas nas que sempre rematamos falando da palabra.
E nunha desas conversas, cun especialista en Huidobro ao que lle faltan poucos anos para a xubilación, falamos das mudanzas na carreira de filoloxía ao cabo dos anos, dos ritmos, de como se estudiaba daquela, e como agora. Pero non, ollo, sen dramas, cun chisco de nostalxia, pero sen dramas.
E así, chegamos ao leit-motiv da conversa, desas tertulias literarias que eu nunca vivín e que si formaron unha parte fundamental na vida e formación deste profesor cando aínda era alumno. Envexa.
Partillar a literatura, as descubertas. O tempo. Inevitábel pensar se no meu tempo xa non. Se había máis conciencia de grupo nos setenta. Esa necesidade de quedar para falar e falar e fechar o café e ir dereito ao traballo ou á facultade. De onde esa paixón? Esa cohesión? As circunstancias sociais? O contexto?
No diccionario de latín VOX: conversatio, -onis: uso frecuente de algo/ comercio, trato. Di o diccionario da RAG na forma do infinitivo: Falar (unha ou máis persoas) de maneira máis ou menos familiar sobre calquera tema. No Moderno Dicionário de Lingua portuguesa: Falar com alguém; palestrar; conviver; tomar consello; Pop. Namorar. V. tr. Sondar o pensamento de; tratar intimamente (L. conversari). O diccionario da RAE: Acción y efecto de hablar familiarmente una o varias personas con otra u otras.
A conversa, o pracer da conversa, da palabra, en todo o seu abano de matices: parolar, latricar, charlar, departir, dialogar, parrafear, leriar…sen perder de vista esa connotación que recollen varias acepcións: a intimidade.
Volvo ao rego. A conversa. Flash-back: Os camiños da vida. Arraianos. Pensa Nao. As rulas de Bakunin. Os traballos comunais e a oportunidade que daban de falar, de escoitar. Porque a conversa é iso. Sobre todo escoitar. E o respeto por quen falaba ben, polos bos oradores (Papá de cativo, falando vinte minutos no comedor antes do xantar para o resto dos compañeiriños. Papá aprendendo a ler no diccionario, e ese concepto que sempre me pareceu potentísimo: aumentar o vocabulario). A palabra. A palabra. Contar os contos.
Ao mellor é que o concepto foi mudando cos tempos. Os traballos comunais xa non. As tertulias de café trasnoitadas. Sen embargo nunca tan comunicados como agora. Porque esa necesidade inherente non desaparecerá nunca.
Poucas cousas tan estimulantes e fascinantes como unha boa conversa, rectifico, coma un bon ou boa conversadora.
Filed under: viaxe
(Aquí irán dúas fotos da nevarada que colocarei en canto poda, si?)
Sol. Ceo impecábel. O bus 31 que nos deixa tan perto do parque. No camiño todos eses looks tan tan tan. Calor de verán, o primeiro deste ano. E eu sen saia, sen sandalias. Pero levamos o xantar (vivan os pic-nic!) cunha mantiña de tartán escocés (non falta detalle) incluso os sandwiches made in england. De pouco serve dicir o marabilloso que é ter un parque tan extraordinario perto da casa se aló non. E penso en hai un ano, na lagoa, nas tumbonas, nas cereixas. E non é un deja vu, é.
Pero desta vez distinto porque despois de extasiar o olfato e a vista no Queen Mary’s Gardens, con un número improbábel de rosas, alí, rebentando de cor. Determe nalgúns dos carteliños que indican nomes suxestivos, pero que non lle fan xustiza, que non poden expresar o que alí estou a ver: Pink Posy, Polar Star, Ingrid Bergman, Ice Cream, Nostalgia, Deep Secret, Sweet Memories…Despois de sentar nese banco, nese, nun dos lados do redondel, xusto nese, que ten algo de musgo cor mustard, ese que leva a lenda Ivy North loved this seat, ese no que facemos o cadavre máis exquisito, na túa voz cantarina. Alí, onde as lavandas perfuman o teu paso diminuto.
Xusto despois chegamos á lagoa e o máis inesperado, unha nevarada a caer, impredecíbel, porque estamos en xuño, non si? Pero poderían ser folerpas, son folerpas, dese plumón que soltan os salgueiros. Impresionante. E, coma se en suecia, algúns préndense nas pestanas, e tés que apartalos coa man.
Pero o que parecía máis inesperado non o é, porque despois deste english xantar, túmbome, baixo a árbore, e cal é a sorpresa cando ao mirar para arriba descubro o cú groso de vidro dunha botella de champagne colocada entre dúas pónlas da árbore. E miro ben, sen dicir nada aínda, míroa e penso (quen a colocou aí como sinal irrefutábel, sería unha velada íntima, ou unha pandilla para celebrar un acontecimento feliz, ou unha parella de anciáns que cada xuño sentan baixo a árbore e volven namorar e deixan a botella alí, ata o vindeiro ano, ou, ou, ou)
Non sei se podo falar dun xoven sacado dun anuncio de Ralph Lauren, que non Tommy Hilfiger, que pasa por diante, coa súa bolsa Louis Vuitton, que colle unha tumbona (de madeira con listas brancas e verdes) para tomar o sol, ou ese grupo de rapazas loirísimas, alemanas, que tamén xantan perto do palco da música mentres rin a cachón, ou dese home xa maior, morenísimo, que lanza codias ás ocas para afastalas do onde está, ou desa parella recén estreada que si que non, que andan a… E segue a nevarada, que non nos deixa mentres seguimos alí, tamén, en Regent’s park.
Ainda que xa algúns compañeiros fixeron crónica completa e exhaustiva do encontro, non me resisto a escribir algúns apuntamentos sobre o Galeusca.
Neses días en Arantzazu tiven ocasión de contactar con escritores cataláns, vascos e galegos. De gran interese para min foi descubrir de perto a situación da súa lingua e literatura, sen intermediarios.
Sentínme parte de algo, membro dunha delegación que coincidía plenamente en enfoque e plantexamentos da realidade literaria e lingüística, prometo que eu non coñecía case a ninguén previamente. E iso foi extraordinario, sentín unha forza común nas mesas de traballo, con ideas claras e mirando cara o futuro con optimismo. Literatura minorizada si, pero de calidade.
Confeso que sentín fachenda ao escoitar aportacións brillantes dos compañeiros, apuntamentos agudos e moi centrados en torno aos obxectivos que nos reunían.
Inesquecíbeis días de mosteiro e brétema, fractais, choiva calando pensamentos, sobremesas infindas, música, risa e reflexión con xente interesantísima. Suliño, interesantísima. Feliz de ter compartido este tempo con grandes escritores, críticos e editores, agora tamén cómplices.
Deixovos enlaces a outras crónicas:
A piques de marchar escribo esta entrada sobre o Galeusca 2009, o encontro de escritores cataláns, vascos e galegos que terá lugar entre hoxe e o luns 12 en Arantzazu, baixo o lema “Literaturas minorizadas, grandes retos”.
É un privilexio formar parte da delegación galega de escritores. Coido que serán uns días de posta en común, debate e intercambio enriquecedores. Tentarei facer unha entrada á volta contando polo miudo o encontro.
Filed under: viaxe
Pensei, mentres baixaba, nas veces que ela pasou por alí; viña dende a casa a pé, visitar ao Santo. Pensei no seu cansazo, aló polos días de novembro de hai sesenta anos, no mau tempo, na lama do calzado. E na igrexa, pensei na reverencia, na fe, nas peticións. Hai na casa ainda un xogo de sanandresiños, as cores algo esvaidas, pero verdadeiras.
Despois a auga das fontes, a merenda aló abaixo, mirando mar, sentada nuns penedos. Daquela fora sen os nenos, que eran ben cativos, e quedaran co Tio José, na casa. Habíanlles gustar as roscas. Os pés entalados.
Todo isto pasou alí, os mesmos chanzos son testemuños. Ao mellor, é iso o que me fixo lembrame dela. Pero non, non mintas, porque ti xa sabías: querías ir, querías facer a mesma viaxe, pasar polo mesmo carreiro, sentar no mesmo penedo, coma se ao darte volta, ela estivera no banco de atrás, na ermida, e puidera coñecer finalmente ao bisneto.
Filed under: viaxe
O Ovomaltine da mañá. A segunda pranta do autobús. Camiños con pompas de xabrón. As primeiras mulleres “manteras” que vin. As caixas de cereixas na rúa, máis carnosas que sabrosas.
O pracer da cerimonia do té, os scones e a confitura de albaricoque. As bolsas marelas de SELFRIDGES&CO cubrindo Oxford Street: os seus escaparates conmemorando os cen anos. A edición especial da botella que sacou Coca-Cola para celebralo. O recendo da pel dos bolsos máis caros do mundo.
O mercado de Notting Hill: os xoguetes antigos de Honey Jam, as letras de imprenta dun dos postos máis antigos do mercado. Os broches doutro tempo, os encaixes do S. XVIII. Os postos de roupa extravagante, os de alumnos de fashion design (aquel vestido crú, corte evasé, cuberto de redondeis pequenos da mesma tea) A tenda Jemsen & Ballantine, coma un faiado máxico no que pasar as tardes: vestidos de noiva de época, botellas de vidro antigas, cintas de crespón, fíos de ouro, regadeiras de latón, scraps, velas perfumadas, vaixelas descunchadas, culleres con mango de nacre, baúis onde atopar verdadeiros tesouros, camisóns de fío, tocados con plumas…
Life is the rose’s hope while yet unblown;
the reading of an ever-changing tale,
the light uplifting of a maidens’s veil;
a pigeon tumbling in clear summer air;
a laughing school boy, without grief or care,
riding the springy branches of an elm.
John Keats
Filed under: viaxe
Colgantes para todas as Alices do mundo en Anna Lou no Soho. As carteiras reciclabeis en Octopus. Todo minimal en MUJI: as libretas como pasaportes, as gomas de borrar como lipsticks. O autobús cunha banda de rock tocando. GODIVA chocolatier: cone of strawberry with dark chocolate. Os xabróns de Crabtree & Evelyn. Os perfumes de Penhalingon’s, dende 1870: as botellas de cristal con lazos, as etiquetas con flores; as caixas de xabróns coma pequenas pezas de arte. As tartas de Regent St. As finísimas tazas de té. A gorra de Sherlock Holmes. Picadilly. China Town: o paraíso onde mercar os papeis infantís para caligrafías (ou calquera outro uso) os paper-cuts (chinos en china troquelando) para que me rinda fascinada. A propaganda do tempo de Mao, e o dono do bazar que me pregunta se estou aprendendo a falar chino porque merco todos eses libriños, que deben ser o equivalente aos cadernos Rubio. Estar saindo pola porta pensando en voltar a entrar.
The rabbit-hole went straight on like a tunnel for some way, and then dipped suddenly down, so suddenly that Alice had not a moment
to think about stopping herself before she found herself falling down a very deep well.
Lewis Carroll
Filed under: viaxe
As casas de Dickens camiño do parque. Abbey Road. No Regent’s Park estanques, parrulos e corvos. Vanilla diary ice-cream. As dúas señoras correndo diante das ocas. O grupo de nenas de uniforme xogando ao cricket. A muller que pasa a apisonadora no campo coa música a toda voz. As tumbonas. A parella de anciáns escoitando a radio, vestidos de domingo. As cereixas, ilusión óptica de Bergondiño. O desexo da placa nun banco mirando á lagoa.
En Notting Hill, todas as tendas de antigüidades, as teteiras con rosas de Redouté, o pomo de porcelana dunha porta que deixou de fecharse. Os zapatos de Prada naquela tenda de segunda man, e o bolso de YSL. O seiscentos laranxa na pizzería italiana. As librerías. As postais dos prerrafaelitas, os libros de Kate Greenaway.
The clouds were pure and white as flocks new shorn,
And fresh from the clear brook; sweetly they slept
On the blue fields of heaven, and the there crept
A little noiseless noise among leaves,
Born of the very sigh that silence heaves:
For not the faintest motion could be seen
Of all the shades that slanted o’er the green.
John Keats
Sucos: blog de Dores Tembrás 