Verto aquí as palabras da poeta Patricia Meira sobre Auga a través, a plaquette que este outono publicou Apiario. Síntome emocionada, porque admiro o traballo de Meira e só podo recoller a súa lectura atenta , agradecéndollo co corazón:
É unha cuestión de confianza. Saín cedo mercar o traxe de mergullo, dos semisecos, por aquelo da temperatura da auga no norte, e baixei. Non precisaba nin lanterna, os sucos da portada sinalaban a dirección exacta.
Así. Romper a bolsa. Auga a través. E logo cada páxina sería unha casa. A auga cando asulaga a través quéntase inexorablemente, quece do contacto da calor dos corpos que ficaron sentados, da calor dos mesmos xestos ou das bágoas, das chaves, insectos, feridas, pedradas, louza, café, libros, berce, historias, dentes.
Así. Cada páxina unha besta. O corpo dunha besta afundíndose polo peso da auga no estómago, batendo cadáver na lama. E a gravidade da terra en absoluta destrución. E as atmósferas cargando ata sangrarme o naris. Seguir mirando nos versos, tellas tiradas no chan, o plancton en mitose segura, as casas sucias por dentro. Sei que a partir de agora non haberá ningunha sorte, os agoiros serán algo máis que o compás dunha canción que peta na radio, qué será dos nenos? cara onde viaxarán cun pasado tan mollado? cómo sobrevivilos?
É unha cuestión de confianza, sábelo. Sábelo xusto cando o escribes e pensas na posibilidade de mudar esa palabra. Es ti a que fabrica con meticulosidade a botella de aire comprimido para que eu descenda á aldea. Auga a través dos sucos. Auga a traves do papel. Auga a través dos fíos.
So quedan as burbullas do regulador rompendo a superficie do embalse. A violencia. Pechar o libro. A violencia. Mirar ao redor e saír da aldea. Metros cúbicos de nada.
Patricia Meira
O ano pasado comezou a traballar comigo, no curso online de Apiario, un home de mar. Joaquín.
Confeso que a miña relación co mar sempre foi distante dende o punto de vista poético, apenas hai referencias, e si un gran descoñemento. Asi llo dixen cando se matriculou.
Confeso que neste encontro vin a posibilidade de achegarme a el de forma ben distinta.
Sen sabelo iniciaba daquela a miña primeira maré. Unha tripulación de 18 homes en procura de peixe espada. O diario de a bordo de Joaquín mantíñame en vilo de venres a venres. Ía sabendo das venturas e desventuras dun dos traballos que máis respeto me infunden. A soidade xunto a Valente, Cortázar e Angueira mentres se largaba o palangre. Con urxencia agardaba saber da vida cotiá no barco, e así puiden escoitar aquel mar tan outro, preto da Illa de Pascoa mentres Joaquín recitaba o exercicio da semana.
Non me resisto aquí a rexistrar apenas tres apuntamentos da bitácora que me achegaba cada venres:
26 de Marzo de 2016
Diario de a bordo:
A poesía manténme enteiro nas longas navegacións froito dunha nefasta
quincena. O vento arreméxenos. A esperada Lúa quedou sin efecto coa presenza
do cantor dos estáis. Duas semanas de fortes brisas agocharon ós peixes
espada. Obrígannos a percorrer milleiros de millas entre a dúbida e a
espranza. As orcas tamén fixeron o seu. Este maxestuoso animal, cando nos
visita, faise dono da mesa. Nos anzois non recollemos máis que as gerlas do
peixe. A súa intelixencia é tan extraordinaria que nada podemos facer máis
que marchar e escapar delas. Cando atopan o noso aparello percórreno,
anzoi por anzoi, como uns turistas no bufete dun hotel. O traballo, con
elas ó carón do barco, é totalmente aciago. Son as raíñas e nos os intrusos.
Continuamos navegando cara ó sur de Chile, polo medio do mar, entre as illas
de Juan Rodriguez e Pascua.
2 de abril de 2016
Diario de a bordo:
Previsión de temporal para o día 6. Bailaremos. Lembranzas. Dous meniños
xogábamos na chabola onde nosa nai ataba as redes xunto con outra ducia de
atadeiras. O noso avó entrallaba os panos no chumbeiro e na cortizada. Fora
era inverno, chuvía forte no vidro das fiestras. Dentro era gardería. A
pilla de volantas era peirao, as canastras de láminas de madeira, barcos.
Todas tiñan nome. Atracábamos para saltar a bordo e saír para o mar. O avó
retrasaba moitas saídas. Había que encher as agullas de entrallar sen
deixalas frouxas. As de atar enchíallas a avoa. Súas mans voaban mentres seu
audífono atendía ós amoríos mariñeiros das atadeiras mozas. A nosa nai có
radio de lámparas tentando sintonizalo. Era a única maneira de saber algo do
noso pai. Era a hora de pousar as agullas e as redes para escoitar ós barcos
falar entre eles. Era a proba da normalidade entre as ondas. O silencio. As
interferencias na frecuencia. A borrasca batendo na costa. O avó dándolle
voltas a boina. Nos, ausentes, salvando unha galerna dentro da canastra. O
avó reclámanos para si mesmo. A voz do noso pai soa forte, grave. A nosa Nai
chora. O Avó, “están ben raparigha”. “Están ben, oise tranquilo”, a nosa Nai
ríe. As atadeiras nomean ós noivos que están a bordo. Volta a gardería. As
atadeiras cantan un alalá. O avó refunfuña. Clase de matemáticas: a contar
mallas.
Remataba a maré e Joaquín compartía comigo toda a ledicia:
21 de maio 2016
Diario de abordo:
Rematamos! Imos camiño de terra! A Lúa foi extraordinaria nesta semana. Deille as grazas un millón de veces. Collemos suficientes peixes como para rematar de encher as bodegas de peixe espada. Alí quedou o mar cheo deles. A busca foi tensa, o traballo extenuante, pero o premio da Natureza pagou por longo o esforzo. O barco é unha festa. O teléfono non para. Todos chamando as familias para comunicarlle o adianto nas previsións do reencontro. Rematamos da mellor maneira posíbel. O mar, unha vez máis, tratounos como uns pais que desexan e loitan polo mellor para seus fillos.
A satisfacción do traballo feito é máxima. O corpo xa liberou a tensión, agora pesa o doble. Todo rematou. Atráis quedan xornadas sen durmir, puntos de sutura de pequenos accidentes, risas, tensións e traballos, temporáis e orcas, e milleiros de millas percorridas. O mellor, a ledicia de navegar con homes como os que forman esta tripulación que teño a sorte de dirixir. Felicitei un a un, deille as grazas polo respeito e a entrega desexando coincidir con cada un deles nos próximos relevos. Nada do que fomos capaces de superar sería posíbel sin a entrega que amosaron dende o primeiro ata o último. Cada un coas súas limitacións ou virtudes. Todos dando de maneira honesta o máximo que poideron.
Polo que a min respeita a Lista de tripulantes ten un más dos 18 que constan: Dores Tembrás navegou polo Pacífico abordo do Balueiro. Foi parte inolvidábel da marea. Centos de horas de soidade nestes poucos de metros cadrados da ponte non fixeron acto de presenza esta maré grazas a poesía. Momentos extremadamente complexos, de máxima dificultade e dúbida foron atenuados pola poesía de Dores. Grazas.
Esta xa rematou. Lembro que mañán fai 27 anos que saín por primeira vez mandando un barco conxelador. Aínda era un rapaz. Era o máis novo do barco. Nervioso, ilusionado, seguramente moi inconscente da responsabilidade que asumira. Agora estou entre os maiores. Teño a sensación de que as cousas cambiaron menos do que asemella, salvando a baixada de enerxía porvocada por casi tres décadas de intenso rock´n´roll.
E era tan en serio que me contaban coma unha mais que un día de verán Joaquín veu ata Coruña para traerme o quiñón. Nunca antes escoitara esa palabra. Explicouma el nun dos correos que máis emoción me causaron na vida. Como tripulante correspondíame unha parte da pesca.
Nunca antes recibira un agasallo así. Peixe espada e bonito. O primeiro chegou en xullo e o bonito chegou onte. Como non podo falar do que significou, aquí deixo unhas imaxes dos tarros que a familia de Joaquín preparou e me entregaron onte. Non sendo iso suficiente, este mariño de mans afeitas ao traballo duro, buscou a mellor presentación. Versos dos meus poemarios abandeiran cada tarro.
Mañá iniciase unha nova maré. E hoxe, véspera, son , se cadra, moito máis consciente do que significará na miña vida. Onte falabamos das nacionalidades da tripulación. Dos contenedores que xa levan o turrón. Falabamos tamén do esquezo que a política deste país exerceu e exerce sobre a xente do mar, das reunións en Bruxelas, da radio desaparecida, do intento dunha prensa que os manteña perto de terra. Falamos dos 40m de eslora, e dos 7 contenedores que terán que voltar cheos de peixe espada para manter o barco outra maré.
Todo o meu agradecemento polas horas de mar e procura severa da palabra, pola entrega e ofrenda que supuxeron eses meses.
Decátome agora de que son coma aquel home do último poema de Joaquín:
coñecín un carpinteiro de ribeira
que surcou océanos
no diálogo táctil coas súas naves
a medio construír
O convite chegou dende /ABANCA e /AFUNDACIÓN, que organizaban unha serie de homenaxes ao poeta venezolano no noso país, despois de recoller o Premio García Lorca. En Santiago de Compostela xunto a Miriam Reyes, en Vigo xunto a Anxo Angueira e Manuel Bragado, e na Coruña na tarde onte, xunto a Luis Pousa e eu mesma.
Non vou recoller aquí os méritos, traxectoria ou galardóns, que son moitos, do escritor.
Só me gustaría deixar testemuña de emoción grande que sentín ao coñecelo e poder conversar con el de poesía.
Quizáis a inmersión das últimas semanas na súa obra permitiume asedialo a preguntas antes do diálogo. Son moitos os poemas nos que a palabra e o silencio, o traballo do poeta, esa procura, que un non escolle como di el, pero tamén esa concepción do desexo que está en AMANTE, unha elegancia que fuxe do carnal pero que se rexistra no corpo.
Falar de Valente, dos místicos (Miguel de Molinos ecoando aínda), chegar ao Zen, ao breve como modelo no que o poema se expande, esa necesidade de condensación, os seus alquimistas, que son sobre todo poetas, ese debullar en Basho, e os amores literarios, Ajmatova, Zimmer, Pound…
Na arte do tirador de arco, converterse en centro exacto, apuntar sobre si mesmo, sendo tirador e branco.
Imborrábel a lucidez, a xenerosidade falando da construcción do poema ou contando segredos.
Imborrábel a saraiva na conversa sobre Venezuela con Milena González Cadenas, o escritor Antonio Germán López Ortega e a artista plástica Nela Ochoa de López e o xornalista Luis Pousa.
Ler xuntos na Cronoloxía, coma nenos que comparten pupitre. Feliz. Agradecida.
Do encontro os recados. A gravidade.O poder da palabra.
ARS POÉTICA.
Que cada palabra lleve lo que dice.
Que sea como el temblor que la sostiene.
Que se mantenga como un latido.
No he de proferir adornada falsedad ni poner tinta dudosa ni añadir brillos a lo que es.
Este me obliga a oírme. Pero estamos aquí para decir verdad.
Seamos reales.
Quiero exactitudes aterradoras.
Tiemblo cuando creo que me falsifico. Debo llevar en peso mis palabras. Me poseen tanto como yo a ellas.
Si no me veo bien, dime tú, tú que m conoces, mi mentira, señálame la impostura, restriégame la estafa.
Te lo agradeceré, en serio. Enloquezco por corresponderme.
Sé mi ojo, espérame en la noche y divísame, escrútame, sacúdeme.
Rafael Cadenas.
Nin a choiva omnipresente puido restar un ápice de intensidade ao encontro. O venres á mañá collía o tren Coruña Ferrol, ese que dura 1:40 min. e que a cambio amosa as mellores vistas slow speed pasando por Betanzos e Pontedeume.
Non había que camiñar máis de dez minutos dende a estación ata o Hotel Suizo, cuartel xeral onde todo o persoal se fai cómplice da invasión de poetas e artistas durante unha semana.
E alí, no ático, os tellados dalgúns edificios históricos, a promesa da auga.
Arrincar a golpe de peza teatral da man de Acéfalo Narciso Teatro: Salvajes. Beat Room Hotel. As palabras enfíadas de tantos poetas da Beat Generation. Ginsberg. Ginsberg. A luz, a máquina de escribir.
A semana de poesía salvaxe camíñase. E así do hotel ao mercado, do mercado ao hotel, ao porto, aos locais nos que a palabra.
No mercado, María Lado e Lucía Aldao, fantásticas! (Ese poema dos amores a dúas voces inédito para min)
Silvia Penas, na memoria, entre doces, caraveis e peixe. As palabras que virán.
A mellor biografía inventada por Quico Cadaval e Karlotti, e tódolos poetas que saían recitar ao amparo do micro.
Extraviarnos baixo o paraugas.
Na tarde o paseo perdido en lancha, e a magnífica peza sobre o mar da man de Quico Cadaval e Alejandro Vargas, improvisando ao piano.
O mar de Tuñón, Pessoa e Manuel Antonio. MARabilla. Aplausos.
Os amigos que reaparecen, os amigos descoñecidos.
Na noite máis noite o Manchita rosa con Leo Arremecághona e Serxio García abrindo lume, Pedro Campos, Víctor M. Díez….e moitos máis poetas descoñecid*s que nos enmudecen. O pánico, pero aquel silencio.
Todavía se pode escribir sobre o amor? Aquela rapaza que nos desafía dende a adolescencia.
O último café da noite, o fragmentarismo, humor vs poesía, as estratexias.
Sen dúbida o que máis me impresionou foi como Karlotti e Guillermo Fernández manteñen acesa esta experiencia da poesía na rúa, nos bares, en cada encontro. Poesía, poesía, poesía. Unha camaradería que me intimida e admira a partes iguais. Porque o respeto pola palabra, a fe no poético está intacto neses brazos que apertan.
O sábado, Manolo Bacalhau con Cabe García no Cazadores, e os poemas de Rivas saídos de sobres Par avion. Os seus cesteiros retumban nun local ateigado de fieis.
Dous días salvaxes. Nunca un adxectivo tan axeitado. Huidobro estaría orgulloso.
Tan agradecida polos encontros, polos novos compañeiros de camiño na poesía salvaxe.
Moitos máis anos de vida!
Filed under: poesia
A resposta chegou por asalto, cunha mensaxe o día que me pai fixo os 69.
Levaba tanto tempo aí, das entrevistas, dos amigos, a pregunta maldita.
O rito, o ritual, o signo que marca o momento. Iso non estaba en min. Aprendino.
Na casa a cerimonia ten unha potencia que resulta inútil describir.
Na infancia un dos primeiros ritos era o bautismo dos cans. Meu pai anunciábao cando nacían, ou cando viña un cadeliño para a casa. -Dores, temos que poñerlle un nome. Entón eu collía algún daqueles cacharriños de latón, e xuntabámonos todos na aira. Meu irmán aguantábao para que eu dixera as palabras máxicas: O teu nome é: Quisque, Orellas, Arricoque…mentres botaba a auga que lle esvaraba pola cabeza, o canciño morto de medo. Despois eu collíao no colo, moitas veces mexado, e quedaba con el, alí sentada na terra, o cacharriño a carón. Nomealo, poñerlle nome. Protexelo.
Sempre a cerimonia: o día primeiro de escola, soprando unha vela traída de Suiza polo avó emigrado, a foto da comuñón a carón do limoeiro que morrería de peste. Xosé e mais eu subidos á ghrade. A foto que me pediches que lle fixera ao avó, xa cego, mentres o afeitabas, coa miña primeira cámara aos dez anos. A edición facsímil dunha obra de Castelao que me agasallaron meus pais polos 18, cunha adicatoria para non esquecer. A primeira árbore que plantei contigo. Estirando o plástico invernadoiro. Miña nai mentres cose o meu vestido para o casamento, cando se fixo o forno da casa ou cando se meteu a mesa na cociña e para a que tiveron que acudirnos unha ducia de veciños. Cada fotografía, cada retrato. Celebrar.
Pero tamén o que non se fotografou, aprenderme a facer enxertos, a despelexar un corzo, a recoñecer o canto dun paxaro, a observar o niño sen asañar, ou a película de super oito na que mamá me aleita o primeiro día recen chegadas á casa e que vin por vez primeira o día que cumprín 30 anos.
Hai tempo entendín que meu pai empregaba outras ferramentas para capturar a cerimonia: a fotografía, a natureza, e en menor medida, pero non menos importante, a palabra.
A marca. Decátome de que esas son as cicatrices que me compoñen. Tarde entendín que non todas as familias eran así. Porque non se trataba só dos grandes momentos, senón dun modo de mirar, de vivir.
“Miña nai dixo no día do teu bautismo: Esta nena alumeará por onde pase.
No día de hoxe farei uns enxertos de cerdeira e maceiras.
Que medren.”
De aí veñen os meus poemas.
Por iso escribo.
Sempre o ecoar daquel primeiro encontro, na primavera, as cereixas, mentres ía no tren. E agora no outono, Jacqueline e Alfredo tiñan reservados para min dous grupos fantásticos cos que traballar a poesía.
E sempre a admiración polos docentes que sementan con gran sensibilidade o entusiasmo pola palabra.
Na mañá: Un grupo de rapaces e rapazas mozos, atentísimos, construindo novos conceptos de poesía e poético. Quedo á espera dos seus poemas. Despois do moito que traballamos a poesía e a tradución. É posíbel? Entre Octavio Paz e Robert Frost. Entre Ezra Pound e Nabokov.A que se enfronta un traductor?Convírtese o tradutor en poeta? Mergullarnos na vida e obra completa do autor fai que a tradución sexa mellor?
Entre o inglés e o galego apareceron os poemas da cronoloxía. O traballo coa palabra. A atención. O silencio que tanto agradecín.
E aquí algunhas das súas palabras:
Un cárcere de madeira
co chan acolchado
Un pranto lixeiro
trae un sabor doce a miña boca
Xoguete insustituible
compañeiro nas horas de sono
Unha amizade efémera, un cambio.
Unha promesa…
Baixo a escaleira decidido, chega a entrega…
O fin dunha etapa de sabores brandos e doces
gravados na memoria.
E abro o caixón…e alí está…
Intacto, quedo…
Compañeiro leal dun meniño xa medrado.
Beni Suárez
—
La caja de los olores
Mi abuela paterna se llamaba Elena, por ella yo también me llamo así. Ella era ciega, fue perdiendo la vista poco a poco, por eso ni a mí ni a mis hermanos nos llegó a conocer. Cuando llegábamos corriendo a su casa, era capaz de conocernos por nuestra forma de movernos, o por la forma que teníamos de entrar.
Recuerdo que siempre me decía una rima:
“Tres eran tres las hijas de Elena, tres eran tres y ninguna era buena”
Y en efecto con el paso de los años tuve tres hijas…
Cuando ella murió, mi madre me dio una caja con unos objetos personales que le habían pertenecido. Alba, mi hija mayor, que había conocido a mi abuela, estaba conmigo cuando abrimos la caja y no sabéis lo que había dentro de aquella caja, todos los recuerdos de mi abuela que aparecieron en forma de olores, su propia esencia, su aroma, su recuerdo…las dos nos quedamos calladas, nos trajo su presencia y su recuerdo volvió a nosotras gracias a la caja de los olores.
Elena Iglesias
–
January 6 in Catalonia
The happiest day for a child
A big parcel
The twinkle in my mother’s eyes
Oh! At last!
My bike with the little basket
for my little bunny
First and only gift from my father
The bike breaks
The relationship also.
I will always think of him
When I remember
My pink BH
Rosa María Fernández
–
Photos
Memories
of beautiful moments
The family
The union
Much happiness.
The smiles each year
Christmas
the family meets
The laughter
The happiness.
Llulitmar Vidal
–
Through the glass
all this snow.
The sound of carols
coming from the TV
creates a homey atmosphere
full of congratulations
and unexpected guests,
who build the mountain of gifts
under the tree.
My mother coming and going
cooking non stop.
There, that night, I know
that I will not sleep
thinking about the gifts.
And that’s when I realize
I never want to grow.
Gerson Jiménez
–
That broomstick
2nd April 2000
A sad day for me
For my body.
I leave school
My adoptive parents
Pick me up
Lock me in my room
Till 10 pm
I do my homework
And go to sleep
I have nothing
But my bed
My window
And desk
They argue
And wake me up
And ask for the homework
That is all wrong
They break that broomstick
On my limbs
Next day I am swollen
With bruises
I tell the teachers
I fell off my scooter
They take me to hospital
Long testing
A year and a half
Hoping for
Another family
José Manuel Fernandes
—
I remember playing bottle caps
With my friends near the house
We get together and laugh
Everyone is fab
We share a childhood
Full of games and entertainment
Outside a shop where the family
Come together to hang out
We have animals
Like a dog and a cat
It is always bright
As the sun and the stars at night
And the most beautiful young lady
Who is that?
Answer key: My Mum
Roselvi Bautista
—
My collection of prints
I had hundreds of prints
I remember those afternoons
In the park with my friends
And my cousin Luis
We played
And collected prints.
Now I remember with love
These things of my childhood
They were very important for me
When I was a child
Hannel Steve Tonusco C.
–
(Always remember to drive carefully and respect speed limits, the lives of others and your own life)
I love my car, when I see it my heart cares
When I start the engine, my heart jumps
When I touch the wheel, my heart jumps harder
When I drive it, my heart falls in love
When the wind touches my face, my heart feels
I love my car, from the first time I saw it
When I’m at speed, my heart feels happiness
I love my car, it’s all that my heart cares
I’m eighteen
Saber Mrabet
—
23 July in A Guarda
Playing beach paddle
With my brother
That afternoon
The incredible 40 degrees
Cheer us up
Nine years playing already
I love paddles
Andrés Feijoo
—
My Grandparents’ House
I remember my grandparents’ house in Brazil, an old house that belonged to my grandfather, who was a bricklayer.
With a wood stove, an orchard with vegetables and some fruit trees.
They also had a cage with several birds, apart from other animals.
For me this was very special, with all the food that they had there, which was very rich.
Rodrigo Alonso Ribeiro
–
A long, long afternoon
When the night never comes
Me a little boy
When the years were not many
Empty railway bridges
And nothing to do
Nobody waits for me
And the sun still on hold
Gino Blanco
–
My father’s dressing gown.
Last refuge
Worn out pieces of garnet
Cherishing memories.
Sleeplessness wrap
In the handless pockets.
Invisible fingers of past
Waving his handkerchief
But not to say good bye
When the train of oblivion passes
In the crackling fire
Of my Dad I remember
Him playing his old lute
All singing by the fireplace
At Christmas.
The man was an invincible giant
For his unconditional love
As in the feverish nights
Arriving with his remedies
To cure infant illnesses.
Because he was
The tree and the house
That the children drew
With the language of dreams
Now the tree is still there
Imperturbable
Bowed
As before his departure.
And the dressing gown
Uninhabited
Hoping to recover
The past form
The missed tissue
And touch
Hilda Couto Serantes
—
That joy and excitement!
Forbidden relax
That satisfied me all day
Playing with my friends
In the neighbourhood
Sweat, sweat
And the drops down my forehead
But joy
Climb up and down
Pick up, step
I feel good.
In the end
A cool soda at home
The prize
Of my dear mother
Happily waiting for me
With her well deserved
Slipper
And well,
I was saying,
Climb up and down
Nothing happened
The next day
Back to forbidden relax
The drops of joy
Down my forehead
Slendy Marcela Tavera
–
Sitting on her chair
Next to the fire of the kitchen
The grandmother
Sees in her mind
The past of her life.
She tells the small children
Who listen with attention
The meaning of her past
Ana María Quintáns
—
My Polar Bear
I had got a polar bear
He was always on my bed
He was always in my dreams.
I don’t know where he is now
But he is always in my heart.
When I remember him
I remember my family,
Those happy Christmas,
I remember my childhood.
Yago Reza
—
My interactive Doll
It’s not llike the others.
This is unique and beautiful for any princess.
She emits pleasant sounds.
My father gave it to me.
She’s my Baby Anabell.
She’s funny to play with.
If you give her the bottle, she burps.
If you give her the pacifier, she moves her lips.
She laughs, she cries
At the sound of the rattle, she babbles.
And in a while, she closes her eyes
And sleeps.
Alba Morais Da Fonte
The Meadows
On the way home
I went barefoot through the meadows.
I liked running among cows.
It was a happy childhood
climbing trees,
eating mangoes
and tangerines.
One catastrophic day
bad men came
and we had to leave
our trees
our cows
our meadows
and thus
my happy childhood.
Claudia Martínez
Na tarde: Un grupo de persoas entregadas á memoria. Ás palabras que tenden fíos entre nós e os obxectos. O recordo que no proceso se fai literatura. A emoción, calibrala, compartila. Sentir sempre o privilexio de quen deposita a historia persoal en nós. E despois escoller as palabras. Miralas de perto, atender á súa música.
Isto é poesía? É.
Con cada obradoiro confirmo que o contacto coa poesía, chegue á altura que chegue, pode ter un valor definitivo na vida das persoas. Dende os que nunca leron un poema ata os que escriben sonetos. Alí, na aula da tarde todo era posíbel. Dende fiar o liño ata os reloxos que aparecen na casa como cans ou gatos. O tempo. O código.
De volta, ademáis da tarta do San Martiño, trouxen un feixe de experiencias e palabras como cicatrices. Os nomes de poetas queridos ficaron no na aula do segundo andar. Velaiquí algúns dos versos.
Tan agradecida e feliz pola xornada intensa e irrepetíbel. Sempre voltar.
Primeiro foron os mais pequenos, que me tiñan reservadas un lote de sorpresas.Traballar na biblioteca. Levar o peizoque, as palabras que el adoita comer. Pero desta volta as nenas e nenos prepararan un bo feixe de tarxetas con palabras e debuxos para este paxariño rebuldeiro: FARO, XARDÍN, GUEPARDO, ROSA, LÚA, RELOXO, FROITAS, XEO…
O alumnado de primeiro de primaria non so sabía as estrofas, os animais, as palabras máis difícís se non que tiñan preparada unha entrevista chea de preguntas marabillosas e dificilísimas relacionadas co conto e comigo.
Gustaríame, entre todos, agradecerlle o entusiasmo a Fernando, que traia o peizoque pegado ao peito.
Para rematar fixeronme entrega dun libro de artista feito polos pequenos e pequenas que fala de min, dos libros que levo escritos e ademáis cheo de ilustracións para o conto. Foi o mellor agasallo! Conmoveume profundamente e quero agradecer todo o traballo que fixeron as mestras para que o encontro ademáis de desenvolverse con éxito, fose máxico.
Por outra banda os rapaces de 1º da ESO traballaron con grafiti+poesía, nun encontro entretido, cheo de análises interesantes sobre as imaxes e os versos. Quero agradecer a atención e o entregados que estaban no encontro. Velaiquí algúns dos froitos:
sorí de cores.
Sofía Seoane.1º B
Teño medo de ti
e medo sen ti.
Sergio Paules. 1º B
Eu necesito o meu corazón para vivir
pero o que máis necesito es ti,
ti es quen o fai latir.
Marta Pose. 1º B
Na cama dórmese,
ao teu lado sóñase.
Rubén Castro. 1º B
Ahí donde estás tú,
lejos de donde estoy yo.
Lucía Vázquez. 1º B
Gustaríame volta anos atrás,
no anos em que todo eran sorrisos.
tempos de felicidade e amizade
que quedaran nos meus pequenos recordos.
Andrea Solís. 1º A
A casa onde eu nacín,
a casa onde crecín.
É a casa que eu quero,
é a casa que eu desexo.
Paula Pérez. 1º A
A figueira é máxica
talvez teña un bo figo
ou un malo.
Pero todos teñen un recordo
moi doado ou traicioneiro
que cando menos o esperas
máis axiña chega.
Laura Martínez. 1º A
Voltar ao CPI Cruz do Sar ten sempre moito de infancia, de recoñecerme no recreo daquel patio, no camiño á aula. Levo anos indo, primeiro convidada pola Alcaldesa Alejandra Pérez para presentar O pouso do fume e O peizoque Roque, e nesta ocasión convidada polo propio centro. Eu quero recoñecer a labor da escola pública, o esforzo dun equipo docente, que moi á contra de desfalecer segue imprimindo ilusión e profesionalidade día a día. Alumno a alumno.
Sempre voltar!
O convite. A organización impecábel: Antonio Reigosa, Francisco Piñeiro, Fran Bouso, César Morán e Armando Requeixo. A calidez do recibimento. Os amigos e amigas cos que compartir o encontro. Tódalas persoas que se involucraron en que onte fose un día de festa.
Resúltame tan emocionante como difícil falar da irmandade Leiras Pulpeiro, esa que conforman os integrantes do Grupo Literario Leiras Pulpeiro e que onte nos facía cómplices aos poetas que nos achegamos a Mondoñedo a celebrar a palabra. Dicía César Morán: Mondoñedo é poesía. Andar as rúas e chegar cabo das vinte voces que onte facían cadansúa ofrenda á terra de Cunqueiro.
Achegarnos ao medio día á feira cabalar e pensar no espazo de encontro que foron sempre as feiras. A ledicia infantil de ir topando con poetas amigos cos que deterse a conversar. Mirar como se ferran os cabalos. O oficio.
O paseo da mañá coas historias mínimas que se nos revelan grazas á memoria puntual de Armando Requeixo e César Morán. E nós escoitas atentos.
Eu non podía sospeitar que o Sr. Xulio, membro do grupo literario, nos abriría a súa casa, A casa da Penela, para convidarnos a xantar, como no día da festa grande. Ofrecéndonos o mellor, unha comida memorábel, mesa corrida con máis de cincuenta comensais.
Cando coñezo persoas coma o Sr.Xulio algo me reconcilia co mundo, palabras coma xenerosidade, sensibilidade, entusiasmo, irmandade. O respecto máis profundo. O agradecimento sempre insuficiente.
As palabras do Sr. Xulio ao remate. A humildade máis aleccionadora.
É probábel que cos tempos que corren esteamos afeitos a subvencións ou aportacións que chegan en forma de cheque. Pero comprobar que onte cada quen aportou do que tiña para xuntar a vinte poetas pareceume algo case sagrado. Dunha familiaridade que me conmoveu como non sei explicar.
Vou sinalar só dous detalles que contribuiron a isto. Toda a familia do Sr. Xulio traballou a reo para servir a mesa, traendo e levando, preguntando continuamente se faltaba algo. Cando pasei perto da cociña non puiden evitar lembrar, ao ver as potas, a festa do patrón na casa paterna.
A Pastelería Val de Brea agasallounos cun milfollas dos mellores que teño tomado para a sobremesa. E no momento no que o grupo de poetas, acompañados por un gran número de veciños, se achegou a recitar cabo do Cristo, perto da mesma pastelería, todos os traballadores , cos seus uniformes brancos sairon para afora a escoitar o recitado.
E de súpeto eu sentinme privilexiada ao ser unha das escollidas para vivir unha xornada feliz e intensa coma a de onte.
Os versos de Cunqueiro, Leiras Pulpeiro, Díaz Castro… dando voltas cos ollos fechos.
Algo extraordinario acontece nas terras de Mondoñedo.
Coma formigas cargadas de moreas de cousas distintas
Celso Fernández Sanmartín
Foi a semana pasada. Eles intuían pero non sabían ou si. E chegou no tren, tan en punto para vir lernos, recitar, contar do que é poesía e do que quere ser ou non chega.
Eu sentínme feliz de presentalo, de compartir a Celso, poeta de poetas. Man que escritura potencia e emoción a partes iguais. Celso.
As rosquillas, o silencio, a atención. O pan. Os pendentes. A morea de libros, o que nos lía, o que se gardaba.
Os bises.
Dándosenos así, xeneroso, os amores de Celso na literatura, alumeando a noite na Praza da fariña.
Orgullosa dos asistentes aos meus obradoiros, do seu traballo, de saber que tiraron tanto partido do encontro.
En decembro a seguinte Master class, e desta volta non sei se saberán…
To my sister in love
TIEMPO
Yo no sé de la infancia
más que un miedo luminoso
y una mano que me arrastra
a mi otra orilla
Mi infancia y su perfume
a pájaro acaraciado.
Alejandra Pizarnik
Os que me coñecen saben da miña gran admiración pola obra de Olalla Cociña. Pero precisemos: digamos mellor devoción.
Coma choutar sorteando as pozas.
Como agardar a primeira cereixa en xuño.
Debo dicir que cando a poeta me deu a ler este poemario, hai xa moitos meses, regresei a aquel extraviarse delicioso que fora ler Libro de Alicia, ela entregábamo para debullar as palabras.
Nas primeiras páxinas Olalla podería deslizarme a pregunta:
-Imos camiñar?
E a advertencia:
-Pasarás frío, mollaraste, e aínda que vaiamos xuntas sentiraste soa,
Pero dareiche a comer palabras ou landras, de compango algún silencio. Prometo.
Só podía respostar:
-Camiñemos.
E sen decatarme, ela tecendo pasadizos segredos en calquera xardín, descubríndome restos de louza para facer a ofrenda en cada texto. Un soño para compartir na deshora da mañá.
Así se escritura a experiencia da perda, da dor antiga, a violencia mínima da boneca co vestido esgazado. E así é doado admirarse entre miniaturas, pucariñas de porcelana chinesa. A vitrina e o cristal, un desaloxarse para tódolos poemas, cando a páxina é lenzo, descanso para palabras que vibran na gorxa.
Pero non se confíen, porque é doado precipitarse dende estas miniaturas, o borde dunha foto, os vértices gastados de calquera nota manuscrita, o tintileo do ritual do domingo, a poeta fai de nós avelaiñas en frenesí, tódalas luces cenitais, tódolos precipios.
Olalla non pousa a mirada, devora con paciencia atroz cada ángulo, cada recendo. Aprésanos, renuncia a calquera intensidade, sabéndose intensa en extremo. A ofrenda funciona coma eixo. A palabra redúcese, anégase de auga, e só nos deixa unha canaveira para que pase o ar. Restrinxíndonos o osixeno extrema a alerta do noso corpo.
Porque a poeta é especialista en reverter as violencias, os símbolos, non será xa o coitelo o que nos meta medo, será a pedra que des-afía.
Ás veces os poemas acúsannos, a poeta arma o mecanismo do texto con precisión admirábel, e peor escoitar a recriminación nunha voz cándida, así se suliña a punzada. Apenas unha música pra paliar os efectos, o acordeón para bailar dentro antes de rendernos. Sen botar en falta o metrónomo. Toda unha banda sonora á nosa disposición; a melena sen trenzas na noite na que a orquesta ou unha cinta de casete:
nel blu di pinto di blu
ou o río, a mudez das maciñeiras enxertadas, a contixencia dos enxames, o seu zoar amparándote.
Tamén o sabor: uvas, viño, empanada, pan, careixóns, galletas, o acedo das noces aínda verdes, pero tamén as farangullas secas, o fel.
O poemario é un axuste de contas, un inventario de manchas de nacimento, cadansúa historia, a honestidade, palabra ou furado negro, a honestidade, dalo todo porque si.
E agora que nós tamén sabemos que a perda é infinda, podemos botar o verán contándoa en graos de area, medíndoa na teima:
innumerables veces
para que agora nos palpiten
debaixo das maos
E igual que a area, a lingua, a delimitación, de novo o precipicio, a conciencia, os brazos abertos cara o vacío.
Como calibrar a perda? Non hai consolo neste libro, hai cómplices, figuras que manexan a proximidade coma expertos en esgrima. A prata do anzol non minguará a dor:
e cravarcho finamente no lugar
onde a gorxa
garda a sede
Os restos desta violencia mínima aniñarán no abandono, a experiencia do abandono, abandono de si. Inoculados. Esquivalo:
aínda é posible deixarse ir
porque un vento que ferve, africano
nos anestesia a razón para seguir sendo irreais
e non mancharnos
Amaiarse, controlar o peso exacto do corpo ou palabra. Iso fai Olalla Cociña en cada verso.
Ofrenda un verdadeiro rosario de debilidades, como acontece no poema “chantar os dedos ata o fondo”, que me gustaría que lese, que podería roubarlle agora mesmo.
E os segredos, os segredos tamén en forma de perda, o que se agocha para dicir, a descuberta no verso, a revelación en espello. A boca do outro, os ósos de Cortázar.
Os segredos, o enigma que só Olalla ilumina, entre citas e xeitos de actriz de cine mudo.
Aflición e consolo.
Perda, perda, perda:
nosoutras un relicario á caricia do pescozo
para gardarnos
dentro
ou cando escribe
pensa en dicilo
pero en vez diso escóndeo apértao afógao
saborea o sabor do sangue que a arrodea
é feliz na súa interna hemorraxia
Porque Olalla Cociña sabe aquilatar a violencia, para que nos pareza maina, serena, esa que nos leva a abismarnos sobre a morte primeira, a que se decide, cando o suicidio eran cadenetas de margaridas, pensamentos atravesados polo gurgullo do leite. Cando todo se esgaza a septicemia esténdese.
O que se amosa, o que se agocha, “as palabras tan gastadas/pero que algunha vez dixeron iso que dicían”.
Ela, escritura de salitre, tempo “no que as palabras eran en por si incandescentes”. Reivindicación adánica con Mallarmé.
Porque Ela é
incapaz de minorar
o manancial de tinta
que circula do pulso aos ollos
mais esqueces
a feitura das letras
a ortografía
Cando as palabras veñen á boca, o estalido, demorarse no estalido. Palabras que sen papel nin tinta arman un devocionario. A palabra que sanda nun tempo
no que un punto de purpurina abondaba para iluminalo todo
Cando escribín esta presentación sabía que pouco podía falarlles desta lata de tesouros, moi pouca luz se pode botar sobre os obxectos que contén, que esixen fascinio e observación de entomóloga a partes iguais.
Saben? Eu recomendaríalles que se perdan neste libro, abran calaquera páxina, recuperen con el, papel pautado, caligrafías tortas, amigos que se perderon para sempre, complicidades que siguen queimando, as primeiras veces.
Di Olalla ao final do poemario que éste é o libro dos amigos, eu son afortunada por estar nel, e nesa calidade me sento hoxe onda ela, para falarlles de retallos de infancias xémeas a km. de distancia.
Ela escribe e eu leo:
Poesía foi o grao da sarabia que chegou ata acó
mancando nun zapato
un poema foi descalzarse e subir rúa arriba
feridos de morte polo cuarto crecente
Sucos: blog de Dores Tembrás 