Verto aquí as palabras da poeta Patricia Meira sobre Auga a través, a plaquette que este outono publicou Apiario. Síntome emocionada, porque admiro o traballo de Meira e só podo recoller a súa lectura atenta , agradecéndollo co corazón:
É unha cuestión de confianza. Saín cedo mercar o traxe de mergullo, dos semisecos, por aquelo da temperatura da auga no norte, e baixei. Non precisaba nin lanterna, os sucos da portada sinalaban a dirección exacta.
Así. Romper a bolsa. Auga a través. E logo cada páxina sería unha casa. A auga cando asulaga a través quéntase inexorablemente, quece do contacto da calor dos corpos que ficaron sentados, da calor dos mesmos xestos ou das bágoas, das chaves, insectos, feridas, pedradas, louza, café, libros, berce, historias, dentes.
Así. Cada páxina unha besta. O corpo dunha besta afundíndose polo peso da auga no estómago, batendo cadáver na lama. E a gravidade da terra en absoluta destrución. E as atmósferas cargando ata sangrarme o naris. Seguir mirando nos versos, tellas tiradas no chan, o plancton en mitose segura, as casas sucias por dentro. Sei que a partir de agora non haberá ningunha sorte, os agoiros serán algo máis que o compás dunha canción que peta na radio, qué será dos nenos? cara onde viaxarán cun pasado tan mollado? cómo sobrevivilos?
É unha cuestión de confianza, sábelo. Sábelo xusto cando o escribes e pensas na posibilidade de mudar esa palabra. Es ti a que fabrica con meticulosidade a botella de aire comprimido para que eu descenda á aldea. Auga a través dos sucos. Auga a traves do papel. Auga a través dos fíos.
So quedan as burbullas do regulador rompendo a superficie do embalse. A violencia. Pechar o libro. A violencia. Mirar ao redor e saír da aldea. Metros cúbicos de nada.
Patricia Meira
Sempre o ecoar daquel primeiro encontro, na primavera, as cereixas, mentres ía no tren. E agora no outono, Jacqueline e Alfredo tiñan reservados para min dous grupos fantásticos cos que traballar a poesía.
E sempre a admiración polos docentes que sementan con gran sensibilidade o entusiasmo pola palabra.
Na mañá: Un grupo de rapaces e rapazas mozos, atentísimos, construindo novos conceptos de poesía e poético. Quedo á espera dos seus poemas. Despois do moito que traballamos a poesía e a tradución. É posíbel? Entre Octavio Paz e Robert Frost. Entre Ezra Pound e Nabokov.A que se enfronta un traductor?Convírtese o tradutor en poeta? Mergullarnos na vida e obra completa do autor fai que a tradución sexa mellor?
Entre o inglés e o galego apareceron os poemas da cronoloxía. O traballo coa palabra. A atención. O silencio que tanto agradecín.
E aquí algunhas das súas palabras:
Un cárcere de madeira
co chan acolchado
Un pranto lixeiro
trae un sabor doce a miña boca
Xoguete insustituible
compañeiro nas horas de sono
Unha amizade efémera, un cambio.
Unha promesa…
Baixo a escaleira decidido, chega a entrega…
O fin dunha etapa de sabores brandos e doces
gravados na memoria.
E abro o caixón…e alí está…
Intacto, quedo…
Compañeiro leal dun meniño xa medrado.
Beni Suárez
—
La caja de los olores
Mi abuela paterna se llamaba Elena, por ella yo también me llamo así. Ella era ciega, fue perdiendo la vista poco a poco, por eso ni a mí ni a mis hermanos nos llegó a conocer. Cuando llegábamos corriendo a su casa, era capaz de conocernos por nuestra forma de movernos, o por la forma que teníamos de entrar.
Recuerdo que siempre me decía una rima:
“Tres eran tres las hijas de Elena, tres eran tres y ninguna era buena”
Y en efecto con el paso de los años tuve tres hijas…
Cuando ella murió, mi madre me dio una caja con unos objetos personales que le habían pertenecido. Alba, mi hija mayor, que había conocido a mi abuela, estaba conmigo cuando abrimos la caja y no sabéis lo que había dentro de aquella caja, todos los recuerdos de mi abuela que aparecieron en forma de olores, su propia esencia, su aroma, su recuerdo…las dos nos quedamos calladas, nos trajo su presencia y su recuerdo volvió a nosotras gracias a la caja de los olores.
Elena Iglesias
–
January 6 in Catalonia
The happiest day for a child
A big parcel
The twinkle in my mother’s eyes
Oh! At last!
My bike with the little basket
for my little bunny
First and only gift from my father
The bike breaks
The relationship also.
I will always think of him
When I remember
My pink BH
Rosa María Fernández
–
Photos
Memories
of beautiful moments
The family
The union
Much happiness.
The smiles each year
Christmas
the family meets
The laughter
The happiness.
Llulitmar Vidal
–
Through the glass
all this snow.
The sound of carols
coming from the TV
creates a homey atmosphere
full of congratulations
and unexpected guests,
who build the mountain of gifts
under the tree.
My mother coming and going
cooking non stop.
There, that night, I know
that I will not sleep
thinking about the gifts.
And that’s when I realize
I never want to grow.
Gerson Jiménez
–
That broomstick
2nd April 2000
A sad day for me
For my body.
I leave school
My adoptive parents
Pick me up
Lock me in my room
Till 10 pm
I do my homework
And go to sleep
I have nothing
But my bed
My window
And desk
They argue
And wake me up
And ask for the homework
That is all wrong
They break that broomstick
On my limbs
Next day I am swollen
With bruises
I tell the teachers
I fell off my scooter
They take me to hospital
Long testing
A year and a half
Hoping for
Another family
José Manuel Fernandes
—
I remember playing bottle caps
With my friends near the house
We get together and laugh
Everyone is fab
We share a childhood
Full of games and entertainment
Outside a shop where the family
Come together to hang out
We have animals
Like a dog and a cat
It is always bright
As the sun and the stars at night
And the most beautiful young lady
Who is that?
Answer key: My Mum
Roselvi Bautista
—
My collection of prints
I had hundreds of prints
I remember those afternoons
In the park with my friends
And my cousin Luis
We played
And collected prints.
Now I remember with love
These things of my childhood
They were very important for me
When I was a child
Hannel Steve Tonusco C.
–
(Always remember to drive carefully and respect speed limits, the lives of others and your own life)
I love my car, when I see it my heart cares
When I start the engine, my heart jumps
When I touch the wheel, my heart jumps harder
When I drive it, my heart falls in love
When the wind touches my face, my heart feels
I love my car, from the first time I saw it
When I’m at speed, my heart feels happiness
I love my car, it’s all that my heart cares
I’m eighteen
Saber Mrabet
—
23 July in A Guarda
Playing beach paddle
With my brother
That afternoon
The incredible 40 degrees
Cheer us up
Nine years playing already
I love paddles
Andrés Feijoo
—
My Grandparents’ House
I remember my grandparents’ house in Brazil, an old house that belonged to my grandfather, who was a bricklayer.
With a wood stove, an orchard with vegetables and some fruit trees.
They also had a cage with several birds, apart from other animals.
For me this was very special, with all the food that they had there, which was very rich.
Rodrigo Alonso Ribeiro
–
A long, long afternoon
When the night never comes
Me a little boy
When the years were not many
Empty railway bridges
And nothing to do
Nobody waits for me
And the sun still on hold
Gino Blanco
–
My father’s dressing gown.
Last refuge
Worn out pieces of garnet
Cherishing memories.
Sleeplessness wrap
In the handless pockets.
Invisible fingers of past
Waving his handkerchief
But not to say good bye
When the train of oblivion passes
In the crackling fire
Of my Dad I remember
Him playing his old lute
All singing by the fireplace
At Christmas.
The man was an invincible giant
For his unconditional love
As in the feverish nights
Arriving with his remedies
To cure infant illnesses.
Because he was
The tree and the house
That the children drew
With the language of dreams
Now the tree is still there
Imperturbable
Bowed
As before his departure.
And the dressing gown
Uninhabited
Hoping to recover
The past form
The missed tissue
And touch
Hilda Couto Serantes
—
That joy and excitement!
Forbidden relax
That satisfied me all day
Playing with my friends
In the neighbourhood
Sweat, sweat
And the drops down my forehead
But joy
Climb up and down
Pick up, step
I feel good.
In the end
A cool soda at home
The prize
Of my dear mother
Happily waiting for me
With her well deserved
Slipper
And well,
I was saying,
Climb up and down
Nothing happened
The next day
Back to forbidden relax
The drops of joy
Down my forehead
Slendy Marcela Tavera
–
Sitting on her chair
Next to the fire of the kitchen
The grandmother
Sees in her mind
The past of her life.
She tells the small children
Who listen with attention
The meaning of her past
Ana María Quintáns
—
My Polar Bear
I had got a polar bear
He was always on my bed
He was always in my dreams.
I don’t know where he is now
But he is always in my heart.
When I remember him
I remember my family,
Those happy Christmas,
I remember my childhood.
Yago Reza
—
My interactive Doll
It’s not llike the others.
This is unique and beautiful for any princess.
She emits pleasant sounds.
My father gave it to me.
She’s my Baby Anabell.
She’s funny to play with.
If you give her the bottle, she burps.
If you give her the pacifier, she moves her lips.
She laughs, she cries
At the sound of the rattle, she babbles.
And in a while, she closes her eyes
And sleeps.
Alba Morais Da Fonte
The Meadows
On the way home
I went barefoot through the meadows.
I liked running among cows.
It was a happy childhood
climbing trees,
eating mangoes
and tangerines.
One catastrophic day
bad men came
and we had to leave
our trees
our cows
our meadows
and thus
my happy childhood.
Claudia Martínez
Na tarde: Un grupo de persoas entregadas á memoria. Ás palabras que tenden fíos entre nós e os obxectos. O recordo que no proceso se fai literatura. A emoción, calibrala, compartila. Sentir sempre o privilexio de quen deposita a historia persoal en nós. E despois escoller as palabras. Miralas de perto, atender á súa música.
Isto é poesía? É.
Con cada obradoiro confirmo que o contacto coa poesía, chegue á altura que chegue, pode ter un valor definitivo na vida das persoas. Dende os que nunca leron un poema ata os que escriben sonetos. Alí, na aula da tarde todo era posíbel. Dende fiar o liño ata os reloxos que aparecen na casa como cans ou gatos. O tempo. O código.
De volta, ademáis da tarta do San Martiño, trouxen un feixe de experiencias e palabras como cicatrices. Os nomes de poetas queridos ficaron no na aula do segundo andar. Velaiquí algúns dos versos.
Tan agradecida e feliz pola xornada intensa e irrepetíbel. Sempre voltar.
Onte publicaron na versión en papel do semanario Sermos Galiza un artigo meu. Aquí queda:
A trampa
Debeu ser iso o que me seduciu. Descubrir que se trataba dunha trampa. Que baixo a emoción e o pracer que provocaban determinadas obras literarias se agochaba o artefacto. Internarme, durante anos, descubrir as poleas, a exactitude do mecanismo. Pode que só despois, caese rendida ante o axexo obstinado, a demora na esculca indiscreta, a urxencia do sen sen alento poético.
Como escritora confórmome con merodear a palabra, todo vale na procura do encontro. Penso se o esforzo por acceder ás lindes da linguaxe, non insiste nesa necesidade de precisión para que aconteza o milagre comunicativo, a comuñón. Falo de comuñón cando escritor e lector beben da mesma man en cunca, non a mesma auga, iso é imposíbel. Sabémolo. Conformámonos.
Como non precipitarse na tentativa de diseccionar a complexidade da trampa? O fascinio primeiro e traidor. Regresan as palabras de Octavio Paz sobre as técnicas do poema. Si, pode que nazan e morran con cada texto. Pero, como el di, pensar que a literatura se reduce a iso sería torpe. Daquela? Daquela a carón do artefacto o MISTERIO. Iso indicíbel que fai que o poema sexa implacábel, que nos acurrale, que nos venza.
Pero o misterio non consinte disección, só admiradores perplexos.
Anos despois creo que o que determina o “éxito” do poema é xusto aquilo sobre o que o escritor carece de control, por moi despiadado que sexa o noso intento de aprehender o misterio, iso inefábel é, precisamente, o que marca a diferenza entre calquera texto e O Poema.
Sempre procuro o mesmo cando leo, sobre todo no caso da poesía, esa imaxe implacábel, o sen alento, o salmo para gardar. Unha oración para levar prendida na fronte, no peito, nas mans. As palabras exactas, na posición exacta, no momento exacto. Non todo depende da mestría do poeta, hai unha parte fundamental de nós, supoño que ten que ver con esa comuñón da que teño falado.
Pensei nisto hai uns días, levo tempo trala autoría dun verso que lín hai máis dun ano (non lembraba se era de Margarit ou de García Montero):
O sexo e a palabra. A soidade do mundo.
Procureino con ansia, precisaba verificar de quen era, revisaba os poemarios e nada, negábaseme.
Fixeno meu. Repítomo a miúdo. Tan poucas palabras e a exactitude certeira, ferinte, a frecha da que fala Eva Veiga.
Pregúntome se podería prescindir do resto do poema, que felizmente apareceu onte. Nin lembraba o título (que fascinantes sempre as espirais da memoria). Pero sei que non, que non podería renunciar de todo a ese resto que é o poema que contén o verso, que é precisamente iso, o que o precede, o que me levou ao abismo antes desa última detonación, é o antes o que me deixou o ar suficiente a rente dos ollos para chegar a el, para que me atrave(r)sara.
Nin sequera podo obviar o feito de que ese verso se encontre nun poema do poemario Misteriosamente feliz, de Joan Margarit.
E así podería seguir ata o infindo, corchetes dentro de corchetes, dentro de corchetes…
Chego a pensar na confluencia coa miña procura poética na escrita daqueles meses, ata dicir que a vida, que todo na vida, me preparou para chegar a ese verso ese día e sentilo estalar no peito.
Ás veces unha palabra regresa, non a ves vir, é coma se tivese estado por anos nos pregues dun vestido bordado de nido de abella, dos que xa non. Daquela as pupilas dilátanse, e a conmoción por recuperala paraliza os músculos porque unha nunca sabe se poderá reter esa palabra.
É Diana Varela Puñal quen ma ofrece na carta-prólogo do seu novo poemario ANIMAL ABISMO (que se presenta hoxe, venres 4, en Portas Ártabras ás 20:00).
Levo un par de semanas pensando nela, na palabra, na bondade. Sempre igual coas palabras, nun exercicio que podería semellarse bastante a unha cata de chocolate, de aceite, de auga: pegas a palabra ao padal, desfaise na lingua, e xusto nese intre inhalas as primeiras notas, a intensidade, para logo demorarte no conxunto que provoca o encontro. Vas trazando unha constelación de conceptos próximos, e sempre a etimoloxía, e sempre o uso. Pero sobre todo, o vencello íntimo e intransferíbel con ela.
Hai palabras que caen en desuso, un dos rapaces do Instituto de Carril explicábamo coa palabra honor. E iso indica xa tanto.
Pensei estes días que dalgún xeito a expresión É unha boa persoa invadiu os matices que estoutra É unha persoa bondadosa pode ofrecer. A bondade. Que perto querería estar desa palabra, do que representa, coñecín, aínda coñezo, a algunhas persoas bondadosas.
Achégome a ela como se fose unha anciá descoñecida que me ofrece pan con manteiga saraivado de zucre. E na extensión do brazo, no xesto dos dedos, aniña a palabra.
No etimolóxico de Corominas, na entrada BUENO, fan referencia á bondade.
RAG: Calidade das persoas que as impulsa a ser boas cos demáis e a face-lo ben.
RAE: Cualidad de bueno./Natural inclinación a hacer el bien./Acción buena./Blandura y apacibilidad de genio.
Nada me satisfai, ningún dos significados ofrece o que procuro. Porque no fondo querería ter atopado o retrato de quen eu sei. Alí na entrada de bondade, querería ter lido como primeira acepción: cualidade dalgunhas persoas extraordinarias, éstas soen levar unha estrela de prata no peito que indica, a quen os ve, que se atopan ante a sabedoría sinxela, a verdadeira.
Se te tocan estás salvado.
Veño de pasar uns días en Santander no IX Congreso da Asociación Española de Estudios Literarios Hispanoamericanos. Levaba unha ponencia de Pizarnik. Sempre Pizarnik. Linguaxe. Silencio. Poema.
Podería atreverme a dicir que o mellor deste tipo de congresos, onde hai tres ou catro mesas paralelas, son as conversas de despois das comunicacións, dos almorzos, dos cafés, das noites. Entre outras cousas porque son conversas nas que sempre rematamos falando da palabra.
E nunha desas conversas, cun especialista en Huidobro ao que lle faltan poucos anos para a xubilación, falamos das mudanzas na carreira de filoloxía ao cabo dos anos, dos ritmos, de como se estudiaba daquela, e como agora. Pero non, ollo, sen dramas, cun chisco de nostalxia, pero sen dramas.
E así, chegamos ao leit-motiv da conversa, desas tertulias literarias que eu nunca vivín e que si formaron unha parte fundamental na vida e formación deste profesor cando aínda era alumno. Envexa.
Partillar a literatura, as descubertas. O tempo. Inevitábel pensar se no meu tempo xa non. Se había máis conciencia de grupo nos setenta. Esa necesidade de quedar para falar e falar e fechar o café e ir dereito ao traballo ou á facultade. De onde esa paixón? Esa cohesión? As circunstancias sociais? O contexto?
No diccionario de latín VOX: conversatio, -onis: uso frecuente de algo/ comercio, trato. Di o diccionario da RAG na forma do infinitivo: Falar (unha ou máis persoas) de maneira máis ou menos familiar sobre calquera tema. No Moderno Dicionário de Lingua portuguesa: Falar com alguém; palestrar; conviver; tomar consello; Pop. Namorar. V. tr. Sondar o pensamento de; tratar intimamente (L. conversari). O diccionario da RAE: Acción y efecto de hablar familiarmente una o varias personas con otra u otras.
A conversa, o pracer da conversa, da palabra, en todo o seu abano de matices: parolar, latricar, charlar, departir, dialogar, parrafear, leriar…sen perder de vista esa connotación que recollen varias acepcións: a intimidade.
Volvo ao rego. A conversa. Flash-back: Os camiños da vida. Arraianos. Pensa Nao. As rulas de Bakunin. Os traballos comunais e a oportunidade que daban de falar, de escoitar. Porque a conversa é iso. Sobre todo escoitar. E o respeto por quen falaba ben, polos bos oradores (Papá de cativo, falando vinte minutos no comedor antes do xantar para o resto dos compañeiriños. Papá aprendendo a ler no diccionario, e ese concepto que sempre me pareceu potentísimo: aumentar o vocabulario). A palabra. A palabra. Contar os contos.
Ao mellor é que o concepto foi mudando cos tempos. Os traballos comunais xa non. As tertulias de café trasnoitadas. Sen embargo nunca tan comunicados como agora. Porque esa necesidade inherente non desaparecerá nunca.
Poucas cousas tan estimulantes e fascinantes como unha boa conversa, rectifico, coma un bon ou boa conversadora.
Levo uns días pensando nisto. O meu pequeno de dous anos está nun momento de fascinio coa pintura. Mamá queo pintar, collo un papel, si? Colores, vale?. Acuaguelas, pinturas, si mamá, si? E pinta e pinta, e fai caracois e vermes sobre todo.
Hai algo máis dunha semana na Tate Britain, el no seu carro, papel e cores en man, garabateando, feliz, alí no medio da colección de Turner.
Hai arredor dun mes que asistín ao III Encontro de pintores e poetas que se celebra en Culleredo anualmente. O reto era que os poetas pintasemos algo. Paralizada. Por que? Polo medo ao ridículo? Como pintar entre pintores?
A experiencia foi boísima porque me fixo preguntarme: en que momento perdemos a naturalidade para enfrontarnos a un papel e pintar? En que momento decidimos que o que pintamos non serve? En que momento somos conscientes do ridículo?
E alí, na Tate Britain, o cativo, serio, formal ponse a cantar ondiñas veñen… e sinto que el aínda non, que o ridiculo (rideo, risum, ridículo: aquilo do que se ri) aínda non.
Daquela agora volvo ás acuaguelas por el, e penso nos anos que fará que non pinto con elas, 23? 24? E volvo porque el me pide, mamá unha casa, faille a portaaaaaaaaaaaaaaaa, e agora un can (señor e como pinto eu un can, se non sei!!!) Pero da igual porque el ve un can onde só hai un mamarracho, velaí o ridiculo de quen xulga, na palabra: mamarracho. El non concibe que a súa nai non saiba pintar. El espera de min a naturalidade coa que el enche papeis (fascinada no momento en que da o debuxo por rematado e comeza outro, como decidirá iso?)
E mamá pinta, volve pintar, porque el non a fai sentir ridícula.
Filed under: Palabra
Nunca pensei que este verbo tivese un único sentido (non me estou a refererir ao significado). Quero dicer que fose unidireccional. Quero dicer que só estivese reservado para o varón nun dos seus significados. Si, xa sei que o diccionario da RAE está cheo de prexuizos e misoxinia pero non sospeitaba que na terceira acepción do verbo gozar aparecese isto: 3. tr. Conocer carnalmente a una mujer.
Consulto o Manuel Seco ( unha desas inversións memorábeis que fixen na Carreira): 3. lit Poseer sexualmente [a una mujer]. Non acabo de entender o significado dos corchetes…
Neste senso o diccionario da RAG e o Gran Diccionario de Xerais son un exemplo, e non recollen este significado.
Inevitábel non pensar noutras linguas.
Consulto o Collins español-inglés, a segunda entrada indica: (muller) to have, seduce. Daquela tamén recollen ese senso, outra vez de xeito unilateral.
Consulto o Collins Pocket de francés: jouir, o significado non recolle ningunha dirección, nin fai distinción entre home e muller.
Consulto un diccionario calquera on-line en italiano, tampouco recolle a distinción.
Collo do andel o Moderno Dicionário de Lingua Portuguesa. Para os estudantes e para o povo, de 1939. Podía pensar que, ao ser case unha reliquia, o disparate puido rexistrarse, mais sorpresa, non aparece ningunha referencia a home ou muller.
Semella que, nalgunhas linguas, gozar só está reservado para o varón, e a muller é a fonte dese goce.
Xa visualizo un sinal de tráfico: prohibido gozar se és muller.
Sucos: blog de Dores Tembrás 