To my sister in love
TIEMPO
Yo no sé de la infancia
más que un miedo luminoso
y una mano que me arrastra
a mi otra orilla
Mi infancia y su perfume
a pájaro acaraciado.
Alejandra Pizarnik
Os que me coñecen saben da miña gran admiración pola obra de Olalla Cociña. Pero precisemos: digamos mellor devoción.
Coma choutar sorteando as pozas.
Como agardar a primeira cereixa en xuño.
Debo dicir que cando a poeta me deu a ler este poemario, hai xa moitos meses, regresei a aquel extraviarse delicioso que fora ler Libro de Alicia, ela entregábamo para debullar as palabras.
Nas primeiras páxinas Olalla podería deslizarme a pregunta:
-Imos camiñar?
E a advertencia:
-Pasarás frío, mollaraste, e aínda que vaiamos xuntas sentiraste soa,
Pero dareiche a comer palabras ou landras, de compango algún silencio. Prometo.
Só podía respostar:
-Camiñemos.
E sen decatarme, ela tecendo pasadizos segredos en calquera xardín, descubríndome restos de louza para facer a ofrenda en cada texto. Un soño para compartir na deshora da mañá.
Así se escritura a experiencia da perda, da dor antiga, a violencia mínima da boneca co vestido esgazado. E así é doado admirarse entre miniaturas, pucariñas de porcelana chinesa. A vitrina e o cristal, un desaloxarse para tódolos poemas, cando a páxina é lenzo, descanso para palabras que vibran na gorxa.
Pero non se confíen, porque é doado precipitarse dende estas miniaturas, o borde dunha foto, os vértices gastados de calquera nota manuscrita, o tintileo do ritual do domingo, a poeta fai de nós avelaiñas en frenesí, tódalas luces cenitais, tódolos precipios.
Olalla non pousa a mirada, devora con paciencia atroz cada ángulo, cada recendo. Aprésanos, renuncia a calquera intensidade, sabéndose intensa en extremo. A ofrenda funciona coma eixo. A palabra redúcese, anégase de auga, e só nos deixa unha canaveira para que pase o ar. Restrinxíndonos o osixeno extrema a alerta do noso corpo.
Porque a poeta é especialista en reverter as violencias, os símbolos, non será xa o coitelo o que nos meta medo, será a pedra que des-afía.
Ás veces os poemas acúsannos, a poeta arma o mecanismo do texto con precisión admirábel, e peor escoitar a recriminación nunha voz cándida, así se suliña a punzada. Apenas unha música pra paliar os efectos, o acordeón para bailar dentro antes de rendernos. Sen botar en falta o metrónomo. Toda unha banda sonora á nosa disposición; a melena sen trenzas na noite na que a orquesta ou unha cinta de casete:
nel blu di pinto di blu
ou o río, a mudez das maciñeiras enxertadas, a contixencia dos enxames, o seu zoar amparándote.
Tamén o sabor: uvas, viño, empanada, pan, careixóns, galletas, o acedo das noces aínda verdes, pero tamén as farangullas secas, o fel.
O poemario é un axuste de contas, un inventario de manchas de nacimento, cadansúa historia, a honestidade, palabra ou furado negro, a honestidade, dalo todo porque si.
E agora que nós tamén sabemos que a perda é infinda, podemos botar o verán contándoa en graos de area, medíndoa na teima:
innumerables veces
para que agora nos palpiten
debaixo das maos
E igual que a area, a lingua, a delimitación, de novo o precipicio, a conciencia, os brazos abertos cara o vacío.
Como calibrar a perda? Non hai consolo neste libro, hai cómplices, figuras que manexan a proximidade coma expertos en esgrima. A prata do anzol non minguará a dor:
e cravarcho finamente no lugar
onde a gorxa
garda a sede
Os restos desta violencia mínima aniñarán no abandono, a experiencia do abandono, abandono de si. Inoculados. Esquivalo:
aínda é posible deixarse ir
porque un vento que ferve, africano
nos anestesia a razón para seguir sendo irreais
e non mancharnos
Amaiarse, controlar o peso exacto do corpo ou palabra. Iso fai Olalla Cociña en cada verso.
Ofrenda un verdadeiro rosario de debilidades, como acontece no poema “chantar os dedos ata o fondo”, que me gustaría que lese, que podería roubarlle agora mesmo.
E os segredos, os segredos tamén en forma de perda, o que se agocha para dicir, a descuberta no verso, a revelación en espello. A boca do outro, os ósos de Cortázar.
Os segredos, o enigma que só Olalla ilumina, entre citas e xeitos de actriz de cine mudo.
Aflición e consolo.
Perda, perda, perda:
nosoutras un relicario á caricia do pescozo
para gardarnos
dentro
ou cando escribe
pensa en dicilo
pero en vez diso escóndeo apértao afógao
saborea o sabor do sangue que a arrodea
é feliz na súa interna hemorraxia
Porque Olalla Cociña sabe aquilatar a violencia, para que nos pareza maina, serena, esa que nos leva a abismarnos sobre a morte primeira, a que se decide, cando o suicidio eran cadenetas de margaridas, pensamentos atravesados polo gurgullo do leite. Cando todo se esgaza a septicemia esténdese.
O que se amosa, o que se agocha, “as palabras tan gastadas/pero que algunha vez dixeron iso que dicían”.
Ela, escritura de salitre, tempo “no que as palabras eran en por si incandescentes”. Reivindicación adánica con Mallarmé.
Porque Ela é
incapaz de minorar
o manancial de tinta
que circula do pulso aos ollos
mais esqueces
a feitura das letras
a ortografía
Cando as palabras veñen á boca, o estalido, demorarse no estalido. Palabras que sen papel nin tinta arman un devocionario. A palabra que sanda nun tempo
no que un punto de purpurina abondaba para iluminalo todo
Cando escribín esta presentación sabía que pouco podía falarlles desta lata de tesouros, moi pouca luz se pode botar sobre os obxectos que contén, que esixen fascinio e observación de entomóloga a partes iguais.
Saben? Eu recomendaríalles que se perdan neste libro, abran calaquera páxina, recuperen con el, papel pautado, caligrafías tortas, amigos que se perderon para sempre, complicidades que siguen queimando, as primeiras veces.
Di Olalla ao final do poemario que éste é o libro dos amigos, eu son afortunada por estar nel, e nesa calidade me sento hoxe onda ela, para falarlles de retallos de infancias xémeas a km. de distancia.
Ela escribe e eu leo:
Poesía foi o grao da sarabia que chegou ata acó
mancando nun zapato
un poema foi descalzarse e subir rúa arriba
feridos de morte polo cuarto crecente
Filed under: creación
Foi unha visión.
Ela camiñaba cara min pola rúa. Adolescente de melena infinda, uniforme de cadros e xersei mariño.
Unha man sobre a outra no peito, e entre os dedos a funda fosforescente do iPhone. En poucos segundos pensei moitas cousas:
Na sorte de ter perdido o bus e vela.
Na devoción con que portaba o obxecto.
Na postura mística .
No Sagrado Corazón que hai no parque da marquesa en San Sadurniño.
Non hai conclusións, nin discurso elaborado.
Hoxe só quero fixar a foto, amosar a estampa.
Será en dous grupos, martes ou xoves de 20:00 a 22:00 en The room.
Ao longo dos encontros tentaremos abordar o acontecer poético. E sempre a esixencia á palabra, o escrutinio ao que sometemos o poema.
Así “abriremos a navalla” algúns poetas da literatura universal, e en particular da literatura galega, que han de sinalar, subliñar, para admirarnos.
Pódese domésticar a linguaxe? A súa estructura? Pódese penetrar no sórdido, na emoción do sórdido, e calibrar os lindes ata os que podemos levar a imaxe?
Que é a beleza? Unha ilusión óptica? Unha actitude? Dúas palabras que firen?
Que pasa no poema? Que é o que nos importa no poema? Canta atención lle prestamos ao sen alento?
Sabemos cortar os versos? A medida? O ritmo?
Sabemos ler?
E o silencio? En que medida é posíbel producir o silencio no poema?
Ferramentas. Aprenderemos ferramentas para construir o texto. Pero sobre todo, e dígoo a modo de advertencia, a deriva será o pilar da aprendizaxe, demorarémonos en calquera concepto, calquera, que alumee a nosa achega ao poético.
Esta é a proposta.
A inscrición inclúe master-class cun escritor recoñecido, titorías e galletas.
Sesión aberta e gratuita o xoves 3 de outubro ás 20:00.
Escribamos.
Matrícula e info: eu@dorestembras.com
Había anos que non o facía. Tampouco tantos. As palabras no ceo.
O Lafargue último rondándome. Traballo vs Preguiza.
O sol que apreta os músculos. Os terróns. O po pegándose ao pescozo.
O rito. Pode que sexa iso. Experimentar o paso do tempo a través da mesma procura.
Desenterrar o dourado. Admirarme.
Este ano non choveu, apenas puideron saír.
E eu, eu só agardo a que aconteza, igual que hai anos. Mais non sempre.
Agardo a que a xeometría en louza me deslumbre. Limpala contra o pantalón. Admirala.
Saber que sosteño entre os dedos o fósil da cociña primeira.
Xa daquela, a certeza.
O mellor é inimigo do bo.
Voltaire
Sempre roldando o asunto da perfección. E o vencello co control e a obsesión. Que é a perfección? Existe? Como xorde o concepto? E penso na Grecia Clásica. Nas proporcións. É un horizonte? Unha guía? Unha aspiración? Un obxectivo?
Leo sobre o perfeccionismo: ideal, todo ou nada, xenes, supervivencia. Eu engadiría disciplina, insatisfacción e necesidade.
O absoluto a rentes.
Pode que regresase a isto despois de ver a conversa de Fritz Lang e Jean-Luc Godard. No primeiro visionado non pasaba inadvertido para min o teatral dalgúns momentos, a precisión e exactitude dalgunhas respostas. A naturalidade e a perfección.
No epílogo escoito as palabras de Howard Vernon que fala da exhaustiva preparación de Lang para a conversa, coma se dun filme se tratase. Río para min. Algo asi de impecábel só se consigue aspirando á perfección. A coquetería coa que prende o cigarro é natural, a forma exacta na que acende o chisqueiro é rito. Fico admirada. Non só polo contido brillante da conversa, senón pola presenza destes dous xenios.
Pero a presenza tamén se constrúe. Igual que acontece coa naturalidade.
Miro unha e outra vez as tomas falsas do epílogo. Aplaudo.
A estas alturas debe ser obvio que son das que pensa que a improvisación só é digno froito do ensaio mil e unha veces repetido. Demoraríame aquí no que é a naturalidade, o teatro, a escea, a sobreactuación, a espontaneidade. Quizáis noutro post.
É a procura da perfección inevitábel? É un don ou unha desgraza? Digna de admiración ou de lástima?
Pouco importa.
A perfección é o que ilumina algunhas mentes, levándoas a perseguir o mellor, a ser mellores.
Chegou esta mañá, puntualísimo.
Agradecida a Ramón Nicolás pola súa xenerosidade e por interesarse e deterse nas entreteas do meu traballo. Aquí vos deixo o seu post no Caderno da crítica sobre un dos meus manuscritos.
Será o venres 30 de novembro, da man de Gonzalo Vázquez. Baixo o título: Das que me fan herdeira. Un pracer para min.
Non é só porque volva ao Patrimonio de Roth estes días.
Sempre no verán, ese calor húmido que multiplica o frío do cuarto. Estío. En acumulación memoria. A primeira vez, aos doce anos, e o po quente do chan, e as miradas todas sobre a nena. E o frío. Despois virían máis, pero aquel, aquel foi o primeiro encontro, a morte do avó, os óculos grosos. Non sei se algunha vez ata entón vira tanta xente. Nunca antes a morte. Sei que as homenaxes deben facerse en vida, pode que as palabras ante a lápida non sirvan de nada, pero alí, coas flores nas mans, sentín a potencia de quen congrega na despedida. Non esquezo as persoas que me viñeron agredecer as accións do home discreto e enfermo que cheguei a coñecer. O frescor dos lirios e as rosas. Misterio memoria.
Hai mortes que son coma o martelo da forxa, e outras liviáns coma a caída do marmelo picado. Todas inexplicabéis. Imposíbel medir algunhas ausencias.
Unha década máis tarde, recén licenciada, coa promesa nas xemas dos dedos, vivín outra perda. Un grande amigo de meu pai. Penso na amizade que os unía e envásoa ao baleiro na memoria.
Outra década despois sigo a pensar naquel acordo que eles dous facían parecer tan simple coma sagrado, indicíbel: velaiquí estou, conta comigo, non me irei ata o último alento. Deixo o que son nas túas mans.
O aprecio, o afecto, o amor, tamén se aprende dende fóra. Contaxia. Faise extensivo aos que te rodean. Síntome agradecida por acceder a aquela complicidade única, memorábel.
Confeso que envexo a profundidade, a conexión daquel encontro de dous homes sinxelos, intelixentes, que compartían humor e o gusto por un viño baixo a parra. Míroos agora, na memoria, advírtoos en momentos de apuro, e tamén de celebración. Ao mellor meu pai non sabe que con aquela súa viaxe a Madrid (pénsoo no coche, ao ir, ao vir, apertando a mandíbula), cando todo estaba perdido, para a despedida, herdábame o modelo de compromiso dunha amizade verdadeira. Extraordinaria e rara coma un paxaro por catalogar.
Fabulo a despedida.
Este verán outras perdas, as propias e as dos amigos queridos, que tamén se fan propias. Acucian as palabras que non se din, que se gardan por covardía, por pudor.
Dixenllo hai días a meu pai. Viñamos doutro enterro, o mesmo calor: El soubo quererte no que es, no que mereces. Sen condición, nin límite.
Que os meus fillos podan dicirme iso algún día.
Chegou o luns nunha caixa. Case 3 kg. E tan perfecto. O recendo que non podo escribir, o das librerías de nena, o papel satinado, a tinta. O tacto da capa, case case coma as plumas do peizoque.
Teño o pracer de presentarvos o meu primeiro libro para pequenos. As ilustracións máis fermosas de Xosé Tomás danlle vida a Roque, un paparroibo ben curioso que anda á procura da palabra. Tiña que ser el, Xosé Tomás. Ninguén máis para ilustrar esta aventura en verso, e así, o collage, o toxo, o ceu inmenso, o niño. As súas cores. Agradecida e feliz por compartirmos un proxecto tan importante e querido por min.
Unha edición impecábel na que Galaxia puxo mimo e esmero, facéndose cómplice dende o primeiro instante deste paxariño afoutado que só entende de palabras.
Este conto é conto doutro tempo, de avós que herdaron aventuras e palabras a fillas e netos fascinados.
E así o peizoque aniñaba o luns nas súas mans.
A espera, toda a espera, pagou a pena.
O vindeiro xoves 19 de abril ás 18:00 no centro da UNED da Coruña e dentro do ciclo La creación literaria y sus autores. VII Encuentros con los escritores, terá lugar unha mesa redonda na que participarán Carlos Negro, Yolanda Castaño e eu mesma con Javier Pintor e Xavier Seoane.
Unha boa oportunidade para escoitar e falar sobre a creación e os seus labirintos.
Sucos: blog de Dores Tembrás 