Antonte escribín sobre a sesión de poesía en Pereiro de Aguiar. Hoxe escribirei algo sobre a sesión de poesía no Centro EPA de Ourense. O grupo era moi heteroxéneo porque estaba integrado por varios grupos de alfabetización e tamén algúns estranxeiros que están en proceso de adquisición da lingua. Aínda así todas e todos traballamos sobre o concepto de poesía distinguindo matices que variaban según a proposta de cada un. Non era a primeira vez que traballaba con grupos de alfabetización e sempre o mesmo fascinio cando me contan que están aprendendo a ler e escribir. E sen querelo fan que mire os signos, as grafías, coma cando nena. E máis ca nunca descifradores. Léolles algúns textos do pouso, en entre os rostros unha complicidade coa terra que sela o pacto. Elena, Cristian e Michael veñen de Rumanía e Dinamarca, e fan verdadeiros esforzos por entenderme. E rimos, e poñémonos moi serios con algunhas palabras.
Nunca, nunca, antes de comezar un obradoiro, un monográfico, unha sesión, sei que podo contarlles da poesía para achegarllela, que botón hei de premer para embarcalos comigo. Para que a miren con outros ollos, ás veces mesmo para que a consideren. E a vehemencia, e a fe. Pensábao estes días, tentando repasar o meu “discurso” dende fóra. Hai un par de frases que se repiten :
Creo profundamente no poder da poesía. Vino. Experimenteino.
Un bon poema é transformador.
Dígoas case coma un salmo. Dígoas mirando para eles, buscando a complicidade necesaria para seguir. Estas sesións non son de carácter teórico, só falamos de palabras, do que nos emociona, do desfrute ao recoñecermonos nuns versos. Diso falamos.
Quero agradecerlles a todos esa tarde na que me lembraron que o fundamental para aprender é a curiosidade. Aquela cesta de cereixas agardandao por nós. Grazas de novo a todo o equipo de docentes do Centro EPA Ourense por un día inesquecíbel.
Aquí deixo unha escolma desa tarde:
la ternura que siento
por las personas que quiero
me hace sentir que estoy contenta
conmigo misma
YURANY
—
Antes me lo creía todo
ahora no me creo nada
quiero decir, casi nada.
Este mundo sigue girando
y sigo sin verlo nada claro.
Me gustaría que todo fuese de otro modo
pero estoy desencantado de casi todo.
RAFAEL
—
pequeña Dulce,
mi gran tesoro
mi amiga fiel
gracias doy
en en mi vida estés
CARMEN
—
El amor es la pasión más grande
del universo
puesto que nace de un beso
como un pétalo en una flor
JUAN CARLOS
—
TIERRA
RÍO
comida
agua
BEATRIZ
—
xustiza
que polo ar
e pola terra
sen medios de transporte
levas a felicidade
aos corazóns da xente
JOSE
—
A terra da todo
Da terra nos alimentamos
Na terra vivimos
e a terra nos come
porque a ela volvemos
FLORA
—
Admiración necesito para vivir
para alimentar a miña alma
porque sen ela non seríamos nada
ROSA
—
Me gusta vivir aquí
porque es muy bueno para mi
mi amor
mi corazón
pertenecen a Marisa y a Ourense
MICHAEL
—
Dende o Centro EPA de Ourense convidáronme a facer un par de obradoiros de poesía. Jacqueline, profesora entusiasta e cunha sensibilidade abrumadora, púxose en contacto comigo hai semanas e confeccionamos entre ambas dúas sesións enfocadas a públicos distintos. Hoxe escribirei sobre a sesión no cárcere e mañá sobre a sesión no Centro EPA.
PEREIRO DE AGUIAR
Pasear Ourense nas primeiras horas da mañá. Atoparme con Jacqueline na rúa, o vapor quente, a señora que me conta nas Burgas a súa historia coas augas.Chegar ao Centro Penitenciario Pereiro de Aguiar. Era a primeira vez que traballaba nun cárcere. Coñecer parte do persoal que da aulas aos internos, entusiasta, entregado. E chegar alí, xusto alí, atravesar todas as portas coa tarxeta de visitante que me dan na entrada. O xardín espléndido, as flores todas, o maio que me cativa e que fixeron os internos, xa case seco, pero é o primeiro maio que toco na miña vida, a beleza no centro do xardín.
E chegamos a aula onde dez internos e internas agardan por min, e eu, eu non sei ben que agardan da sesión. Pero de contado eles mesmos se encargan de dicirme, e falamos de poesía mentres me dictan palabras que anoto no encerado. E leólles do pouso, e cóntolles cousas que nunca antes. E a atención máis disciplinada me sobrecolle ata que timbra a serea para o recreo. E na segunda parte da sesión, cada un deles se ispe para os demáis, e falan da súa palabra nunha intimidade que me supera, e sinto que alí, esa mañá, todos participamos do mesmo. Ao mellor é por iso que lembro os pallets bretons que levo no bolso, e pregunto se os asistentes poden comer algo que se trae de fóra.
A pregunta, a pregunta que me devolve á localización exacta daquela aula que mira ao monte.
E partimos as seis galletas de manteiga, eu cóntolles claro, dígolles que son as miñas galletas favoritas, que son bretonas, unha delicadeza, que veñen de Francia. Media galleta para cada un, e solto a palabra: compango, compango, cunha urxencia que me queima. Porque alí, comendo as galletas integramos algo, por un instante breve, somos compañeiros, sen historias previas. E eu desexaría ter levado outra cousa, algo mellor, en máis cantidade. Pero o que me fulmina é a historia que cada un desvela. Unha palabra, unha historia e toda unha constelación arrodeándonos.O obradoiro era voluntario, poderían non ter vido, pero estaban alí e escribiron cadanseu poema que me entregaron ao final, e que será lido na función de fin de curso. Deixo aquí os seus textos, agradecida.
E sabendo que algúns chegarán ata o blog direilles que foi unha sorte para min coñecelos nesa mañá inesquecíbel, tan verdade, transformadora como a poesía.
Levanté montañas y
en cada una de ellas
dejé tres cajitas doradas.
Encuéntralas.
Ordénalas.
Te darás cuenta
de lo que esconde
mi corazón por dentro.
Lo que antes tenía
y ahora no tengo.
¿No lo entiendo?
NEREA
—
Irmáns
canto tempo xuntos
na nosa vida.
Amizade, confianza, amor.
Moitas peleas
Moitas reconciliacións.
E agora
na etapa que me toca vivir
onde xa non estamos xuntos.
O que me custa
o que me doi
é non poder estar outra vez
xunto a vós.
MARCOS
—
LIBERDADE
Véxoa lexos
Pero teño confianza nela
E eu esperarei por ela
coma unha nai polo fillo
porque sei que chegará
e non a desaproveitarei
como tanto fixen coa miña vida.
PABLO
—
El mar es vida
el mar es esa libertad
la libertad que yo tanto deseo alcanzar
siento en mis sueños y a veces en la realidad
como casi la toco con la punta de mis dedos
pero nunca la logro realmente alcanzar,
recuerdo el sonido de las olas del mar
recuerdo el olor a salitre, la arena quemando en mis pies,
pero hoy aspiro a algo máis, necesito poder sentirla otra vez,
en mi cuerpo
y otra vez sentir y escuchar
esa brisa y ese hermoso ruido cuando
una ola rompe contra una roca de ese inmenso y valioso mar.
MARÍA
—
RÍO SIL
Cando esperto no meu lugare
por a mañá moi cedo
escoito o teu sonido
o das túas augas,
que non se deteñen con ninguén.
Pero ti, que aínda non despertache,
esperando que saia polo horizonte
ese sol
que nos ilumina
todas as mañás de primavera.
Ao esperatar desapareces
co teu manto branco
e deixas visible o lugar.
Eres tan bela,
bela durminte do Sil.
ANDRÉS
—
ALEGRÍA: No te alejes
Hace tiempo, te alejaste
no entendí por qué. Conmigo
siempre te llevo en mi alma
y por tus reflejos me abrigo
Analizo los momentos,
te pusiste en mi lugar,
poco fué, lo que supe valorar
Aunque a veces no te vea
siempre serás mi sombra
me encuentro, en oscuridad
tu te sabes ocultar
confiando siempre
que estés en algún lugar.
Cerca de mi, te quiero tener
tu y yo sabemos que siempre estaremos
con paciencia y suerte
al fin del espacio
llegaremos.
MILTON
—
He perdido el amor
no lo volveré a recuperar
he perdido el valor
por en ti no poder confiar.
NEFTALÍ
—
Libertad
que palabra tan sencilla
pero complicada de explicar
pues significa todo en este mundo
sin ella, nada tu serás
¡Libertad!
JULIO
—
O MAR
Arrincas coa túa furia
o sono de moitas familias
regresasme á miña infancia
co teu doce sabor salgado
Enches de vida as vidas
sinto unha paz interior
cando regresas
ao meu pensamento
agora que non te teño
síntome nun inferno
oxalá algún día
poidamos volver a vernos
SANTIAGO
—
Quero agradecer a Jacqueline, ao director do Centro EPA de Ourense, e a todos os seus compañeiros que pensaran en min para algo así. A Vitorino que se encargou da xestión, á Directora do cárcere e ao Subdirector e tódolos profesores e funcionarios que coñecín onte en Pereiro de Aguiar. Estar alí, coñecer a súa labor, o traballo extraordinario que realizan.
Filed under: pensamento
Dispois do tempo frío
Pero dispois disto
queda o silenzo
en guerra
L. Pereiro
Unha agarda que o bon traballo, o traballo de calidade, acade un recoñecimento. Eu agardábao, sigo agardándoo. Pode que sexa unha cuestión de educación. Non se trata unicamente de esforzo, iso aprendino ben cedo, unha pode esforzarse moito, moito, e non acadar un bon resultado. Pero cando este fructifica, cando o que se obtén é a consecuencia do labor ben feito é de xustiza que se traduza en recoñecimento. Espera. Esperar. Expectación. A palabra maldita. As expectativas. Traidoras. A decepción.
Palabras rondándome, espetadas ao vacío, coas mans baldeiras, coma cara e cruz da mesma impresión:
Cara
AHORA BIEN:
Quién dejará de hundir la mano en busca del tributo para la pequeña olvidada. El frío pagará. Pagará el viento. La lluvia pagará. Pagará el trueno. (Pizarnik)
Cruz
Coa culler que colleres
comeres.
Da lectura íntima á publica. Dar á luz as anotacións persoais dos meus cadernos nun xesto obsceno. Non quería traizoarte, por iso as palabras inéditas agromaban ante lectores atentísimos. A distancia, a distancia era isto, era lerte, lerte só, nun cuarto cunha ducia de ouvintes, a soas. Cada poema esquina do lenzo que había de enxugarnos. Para desvelarte ías apartándome as roupas, o compromiso non admite impostura, e fechábasme os ollos. A miña última pregunta en pálpebras minguantes: que quedará de nós tralo vendaval?
levarasme a Berlín?
tódolos impactos
sete setenta e cinco
tódalas mentiras
enxugadas na asepse
e deslizas un verso
de Berhnard
implacábel
extinción
sen cicatriz
por cauterizar
no tránsito prometido
fosilizas o silencio de Mahler
Valery e o segredo
que só no teu ouvido
lévame
lévame ao encontro máis privado
con Hölderlin
amósame a carta inédita de Rilke
a conversa na noite con Paz
o alento último de Fonollosa
prometo escoitar
ata a última vírgula
da discusión con Sartre
rirme coa última traxedia
do Shakespeare
último
na poesía última
porque o máldito adxectivo
ten dono
e aos demáis
só nos queda citarte
Este ano non pasarei o día das letras aquí. O Centre Dona i Literatura convídame a participar nunha mesa redonda sobre poesía (xunto ás poetas catalanas Silvia Bel e Rosa Font) arredor dun verso de Pizarnik: Deixei o meu corpo a carón da luz/ He deixat el meu cos vora la llum/ He dejado mi cuerpo junto a la luz. O acto incardínase dentro do Barcelona Poesia 2011.
Un luxo.
Se non saben voar
perden o tempo comigo
Detéñome a mirar a arquitectura do colo da camisa branca para home e aparece Joyce: Todos desexan ver que creas a obra que meditas. Et voilà. GV. Trala marca o home, Gonzalo Vázquez, a discreción elocuente dunha obra fascinante.
Chego a el da man dun amigo, pero logo outro e outro. Os tres escritores. Como é que eu non…? Sempre a mesma pregunta ante a revelación. Pero non, porque antes diso extravíome en reportaxes, entrevistas, blog, web oficial. Examino con cautela cada unha das entreteas desta proposta que me rinde. Comezando pola deconstrucción no concepto de moda e introducindo vestiario. Hai tralas pezas deste novísimo deseñador un maniquí tatuado de Barthes e Baudrillard.Un seductor habilísimo coa palabra e co patrón.
Leo con intriga o magnífico retrato que lle escribe Gualtiero De Santi e sorrío para min. Arte/Creatividade- Flâneur/Dandy -Materia/Espírito. Entre as últimas palabras: reconquista. Velaí está. Un reapropiarse dos signos e do simbólico sen lixos, despoxados de perversión, sen mácula. Non procuran iso os poetas? Así miro as súas pezas.
Algo en Gonzalo Vázquez lévame a De sobremesa, de Asunción Silva. (Penso naqueles posts, na febre. Agora tamén.) Esa vocación interdisciplinar, renacentista desvela un dos piares fundamentais deste proxecto que é GV. E así detéñome no Desexo intransitivo. Esas payets con gume, para escintilar na noite. Un poema de coitelas para amosar a pel.
Debilidades comúns. Releo o texto de Gonzalo Hermo que aparece no catálogo, recoñecendo nel ao autor e a súa elegancia atroz da Escola do resentimento. Os riscos da palabra. A seguir lembro aquela resposta no Protexta do deseñador sobre os tecidos e as obras literarias, e no centro Anxo Angueira co Valo de Manselle. Elas, elas, elas: admiradas Ugía Pedreira e Guadi Galego. Mag-ní-fi-cas.
A poética. Sinto necesaria esa reivindicación explícita da poética. E leo entre os versos do seu manifesto a vontade de sofisticación da orixe que parezo perseguir sempre. Así contemplo o traxe que Ugia Pedreira levou no concerto de Marful do Womex.
Axexo no GV lab. Sinto que estou ante un enfant xenial que xoga nos lindes, que gosta de divertirse, que experimenta. Hai na construcción do seu universo un coidado exquisito polo detalle, unha atención extrema á mensaxe implícita de cada peza. O talento posto ao servizo da reinvención. O nacre dos mexilóns escintilando entre cristais, o vermello máis Rosalía.
Quédome co estranamento, co surrealismo, Baudelaire e o antagonista, a devoción por Lois Pereiro, a colección de botóns vermellos, Alicia Fernández, a heterodoxia, María Miramontes, toda a curiosidade polo seu novo proxecto sobre Amor e desexo. A procura de hai semanas, entre o sol, do seu atelier por Compostela.
Sentir o abismo, un precipitarse por cada un dos fíos que me tende, que desganduxo con atención disciplinada, como esixe o proxecto GV, e que só pode conducir á admiración.
Tralo fascinio
inclinación de cabeza.
Sempre procuro o mesmo cando leo, sobre todo no caso da poesía, esa imaxe implacábel, o sen alento, o salmo para gardar. Unha oración para levar prendida na fronte, no peito, nas mans. As palabras exactas, na posición exacta, no momento exacto. Non todo depende da mestría do poeta, hai unha parte fundamental de nós, supoño que ten que ver con esa comuñón da que teño falado.
Pensei nisto hai uns días, levo tempo trala autoría dun verso que lín hai máis dun ano (non lembraba se era de Margarit ou de García Montero):
O sexo e a palabra. A soidade do mundo.
Procureino con ansia, precisaba verificar de quen era, revisaba os poemarios e nada, negábaseme.
Fixeno meu. Repítomo a miúdo. Tan poucas palabras e a exactitude certeira, ferinte, a frecha da que fala Eva Veiga.
Pregúntome se podería prescindir do resto do poema, que felizmente apareceu onte. Nin lembraba o título (que fascinantes sempre as espirais da memoria). Pero sei que non, que non podería renunciar de todo a ese resto que é o poema que contén o verso, que é precisamente iso, o que o precede, o que me levou ao abismo antes desa última detonación, é o antes o que me deixou o ar suficiente a rente dos ollos para chegar a el, para que me atrave(r)sara.
Nin sequera podo obviar o feito de que ese verso se encontre nun poema do poemario Misteriosamente feliz, de Joan Margarit.
E así podería seguir ata o infindo, corchetes dentro de corchetes, dentro de corchetes…
Chego a pensar na confluencia coa miña procura poética na escrita daqueles meses, ata dicir que a vida, que todo na vida, me preparou para chegar a ese verso ese día e sentilo estalar no peito.
Sucos: blog de Dores Tembrás 